Πόσα μπορούμε να διδαχθούμε

http://ellas2.wordpress.com«Ἐδῶ ζῆ, ἀναπνέει, πάλλεται, ἰδέα ΕΛΕΥΘΕΡΑ, γενναὶα, αποφασιστική». Περικλῆς Γιαννόπουλος
Πόσα μπορούμε να διδαχθούμε από τους αρχαιοελληνικούς θεσμούς! Ο νόμος για τους αρχαίους Έλληνες είχε διττή διάσταση:Αφ’ ενός μεν υπήρχαν οι άγραφοι και πανελλήνιοι νόμοι που πιστευόταν ότι είχαν θεϊκή προέλευση, όπως π.χ. το να σέβεται κανείς τον ικέτη και να μην βιαιοπραγεί κατ’ αυτού, όταν προσφεύγει στον βωμό η σε ένα ιερό ή το να μην παρεμποδίζει κάποιος την ταφή με τις προσήκουσες τιμές στον νεκρό κ.ά. Αφ’ ετέρου, είναι οι νόμοι οι ανθρώπινοι, γραπτοί, που τέθηκαν από μεγάλους νομοθέτες, όπως ο Λυκούργος, ο Σόλων, ο Ζάλευκος, ο Χαρώνδας, ο Δράκων, ο Πιττακός και άλλοι, οι οποίοι νόμοι αποσκοπούσαν στην ευνομία και την ευημερία των πολιτών.
Αυτοί οι τελευταίοι, ως προϊόν ανθρώπινο, ήταν μεταβλητοί ανάλογα με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, κοινοί για όλους και γνωστοί σε όλους. Αναρτημένοι σε ειδικό χώρο σε πινακίδες, ξύλινες ή μαρμάρινες, ήταν προσιτοί σε όλους. Ο κυρίαρχος λαός, στις δημοκρατίες, είχε το δικαίωμα σε ετήσια συνέλευση να διατηρήσει ή να αλλάξει όλους τους νόμους του κράτους με ειδική ψηφοφορία ξεχωριστά για κάθε νόμο! Όπως είχε δικαίωμα, εννιά φορές το χρόνο, να κρίνει κατά πόσο οι άρχοντες εκτελούσαν σωστά τα καθήκοντά τους και να τους δώσει «ψήφο εμπιστοσύνης» ή να τους παύσει και να τους παραπέμψει στη δικαιοσύνη!
Για τους αρχαίους Έλληνες ο νόμος ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για το εὗ ζῆν, δηλαδή την ευημερία. Ο νόμος ήταν ο προστάτης του λαού και των πολιτών από τις αυθαιρεσίες των αρχόντων. Όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, «τὸν ἄρα νόμον ἄρχειν αἱρετώτερον μᾶλλον ἤ τῶν πολιτῶν ἕνα τινά», δηλαδή είναι προτιμώτερο να κυβερνά ο νόμος μάλλον παρά ένας οποιοσδήποτε από τους πολίτες. Η εξουσία του νόμου, συνεχίζει να λέει ο Σταγειρίτης φιλόσοφος, φαίνεται να είναι μόνο εξουσία του θεού και της λογικής, ενώ η εξουσία του ανθρώπου συνυπάρχει με ένα θηριώδες στοιχείο, αφού η επιθυμία είναι ένα άγριο θηρίο, και το πάθος διαστρέφει το μυαλό των αρχόντων, ακόμα και των αρίστων. Γι’ αυτό το λόγο ο νόμος είναι λογική ανεπηρέαστη από την επιθυμία!
Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο οι Έλληνες, έχοντας συναίσθηση αυτής της πραγματικότητας, διαχώριζαν τους εαυτούς των από όλους τους άλλους λαούς, όπου η τύχη των πολιτών εξαρτιόταν, ακόμα και σε χώρες όπου είχε αναπτυχθεί σχετική νομοθεσία, όπως στους Βαβυλωνίους, από τον ανώτατο άρχοντα. Έτσι, ο Αισχύλος στους Πέρσες, στο διάλογο της βασιλομήτορος με τον κορυφαίο του χορού, στην ερώτηση της πρώτης «ποιος είναι ο ποιμάνωρ»[=ο βοσκός] και ο δεσπότης [=το αφεντικό] του ελληνικού στρατού, δίνει την υπερήφανη απάντηση ότι «οὔτινος δοῦλοι κέκληνται φωτὸς οὐδ’ υπήκοοι» [=δεν είναι δούλοι και υπήκοοι κανενός]. Κύριος και αφέντης τους είναι ο νόμος!
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση υπακοής στους νόμους της πολιτείας είναι ο Σωκράτης, ο οποίος, όταν αδίκως καταδικάστηκε και βρισκόταν στη φυλακή, αφ’ ενός αρνήθηκε να εκφωνήσει ένα λόγο υπεράσπισης γραμμένο από τον γνωστό ρήτορα Λυσία, αρνήθηκε να δραπετεύσει, όπως του πρότειναν φίλοι του σημαίνοντα πρόσωπα της Αθηναϊκής κοινωνίας, και αφ’ ετέρου, αφηφώντας τον θάνατο, πρότεινε στους δικαστές ως ποινή του για τα αδικήματα που τον κατηγορούσαν να σιτίζεται στο πρυτανείο! Το τέλος είναι γνωστό: υποχρεώθηκε να πιει το κώνειο!
Ο νόμος θεωρείται κυρίαρχος. Στις δημοκρατίες αυτός εξασφαλίζει την ισότητα των πολιτών, την κοινωνική και την πολιτική ειρήνη και την ευημερία. Η μεγίστη εξουσία, όπως έλεγε ο Πιττακός, είναι «ἡ τοῦ ποικίλου ξύλου», εννοώντας τις ξύλινες πινακίδες, πάνω στις οποίες ήταν γραμμένοι οι νόμοι. Και ο λαός πρέπει να υπερασπίζεται τους νόμους, όπως υπερασπίζεται τα τείχη της πόλεώς του, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο.
Η ευνομία είναι μητέρα της ειρήνης και της ευδαιμονίας. Ο περίφημος νομοθέτης Σόλων στην γνωστή ελεγεία του με τίτλο Ευνομία τονίζει τα αγαθά που συνεπάγεται η ευνομία και τις συμφορές που προκαλεί η Δυσνομία. Η πρώτη εξαλείφει την αλαζονεία, λειαίνει τις αντιθέσεις, εμποδίζει τις εμφύλιες διαμάχες, απονέμει δικαιοσύνην. Για να υπάρξει ευνομία, ωστόσο, απαιτούνται δύο πράγματα: σπουδαίοι νόμοι αφ’ ενός, συμμόρφωση των πολιτών σε αυτούς αφ’ ετέρου.
Η συμμόρφωση αυτή δεν πρέπει να είναι καταναγκαστική, δηλαδή ο πολίτης να είναι νομοταγής από φόβο, αλλά από πεποίθηση ότι αυτοί εξυπηρετούν το κοινό συμφέρον. Πρέπει να εκπαιδευτούν καταλλήλως, ώστε, ακόμα και αν δεν υπήρχαν οι νόμοι, να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, με τον οποίο θα συμπεριφέρονταν, αν υπήρχαν (αυτό είναι χαρακτηριστικό του φιλοσόφου, όπως λέει ο Αρίστιππος).
Ο Πίνδαρος, στον Ολυμπιόνικο που έγραψε προς τιμήν του Ολυμπιονίκη στο δρόμο και στο πένταθλο Ξενοφώντα από την Κόρινθο, επίσης τονίζει τη σημασία της Ευνομίας:
«ἐν τᾶι γὰρ Εὐνομία ναίει κασίγνηταί τε, βάθρον πολίων ἀσφαλές, Δίκα καὶ ὁμότροφος Εἰρήνα, τάμι’ ἀνδράσι πλούτου,χρύσεαι παῖδες εὐβούλου Θέμιτος. ἐθέλοντι δ’ ἀλέξειν Ὕβριν, Κόρου ματέρα θρασύμυθον.»
[Σ’ αυτήν, στην Κόρινθο, κατοικεί η Ευνομία και οι αδελφές της, στέρεο βάθρο των πόλεων, η Δικαιοσύνη και η ομογάλακτη Ειρήνη, οικονόμος του πλούτου, τα χρυσά παιδιά της ορθοφρονούσας Θέμιδος (του παραδοσιακού δηλαδή Δικαίου). Αυτές θέλουν να διώξουν την Ύβρη την αυθαδόστομη, τη μητέρα του Πλησμονής].
Τόσο στις δημοκρατικές όσο και στις ολιγαρχικές πόλεις ο σεβασμός στους νόμους ήταν υψίστη υποχρέωση των πολιτών. Για να μην υπάρχει περίπτωση ατιμωρησίας σε περιπτώσεις ανυπακοής ή παραβίασης των νόμων, οι περισσότερες ελληνικές πόλεις είχαν τον θεσμό των νομοφυλάκων, των αρχόντων δηλαδή που ήταν υπεύθυνοι για την τήρηση των νόμων τόσο από τους άρχοντες όσο και από τους πολίτες.
Στην Αθήνα ο Περικλής, στον Επιτάφιο που εκφώνησε για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου, αναφέρει με περηφάνεια ότι οι Αθηναίοι πολίτες δεν παρανομούν από βαθύ σεβασμό («διὰ δέος») στους κείμενους νόμους, και μάλιστα εκείνους που είναι επ’ ωφελεία των αδικουμένων και στους άγραφους, πανελλήνιους, νόμους.
Παρόμοιο, αν όχι μεγαλύτερο, σεβασμό στους νόμους επεδείκνυαν οι Σπαρτιάτες. Αυτό τονίζει με έμφαση και ο βασιλιάς Αρχίδαμος στον λόγο του ενώπιον της συνέλευσης των συμπολιτών του κατά την κρίσιμη συνεδρία για τη λήψη απόφασης για πόλεμο ή ειρήνη:
«Η πολεμική αρετή μας και η ευβουλία μας οφείλεται στην ευκοσμία μας, αφ’ ενός μεν διότι μαζί με τη σωφροσύνη μας συνυπάρχει σε μεγάλο βαθμό η αιδώς, στην αιδώ η ευψυχία, και εκπαιδευόμαστε σε σημείο που να θεωρείται αυτό από άλλους αμάθεια, ώστε να μη περιφρονούμε από αλαζονεία τους νόμους και μαζί με τη σκληραγωγία να είμαστε πιο συνετοί, ώστε να μη δείχνουμε ανυπακοή σε αυτούς».
Και ο Δημάρατος, βασιλιάς της Σπάρτης που κατέφυγε στους Πέρσες και συστράτευε με τον Ξέρξη, μιλώντας για τους συμπατριώτες του λέει στον Πέρση βασιλιά γι’ αυτούς:
«ἐλεύθεροι γὰρ ἐόντες οὐ πάντα ἐλεύθεροί εἰσι. ἔπεστι γάρ σφι δεσπότης νόμος, τὸν ὑποδειμαίνουσι πολλῶι ἔτι μᾶλλον ἤ οἱ σοὶ σέ. Ποιεῦσι γῶν τὰ ἄν ἐκεῖνος ἀνώγῃ. ἀνώγει δὲ τωυτὸ αἰεί…»[= είναι ελεύθεροι, όχι όμως ελεύθεροι σε όλα. Πάνω από αυτούς αφεντικό τους είναι ο νόμος. Αυτόν φοβούνται περισσότερο από ό,τι οι υπήκοοί σου εσένα. Και πράττουν εκείνα που ο νόμος προστάζει…»
Το ό,τι οι ανθρώπινοι νόμοι δεν είναι αλάθητοι, έπεται ότι αυτοί είναι μεταβλητοί και εξαρτώνται από το κατά πόσο γίνονται αποδεκτοί ή όχι από την πλειοψηφία του λαού. Ωστόσο, όπως σωστά επισημαίνει ο Αριστοτέλης, «τὸ ῥαδίως μεταβάλλειν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων νόμων εἰς ἑτέρους νόμους καινοὺς ἀσθενῆ ποιεῖν ἐστι τὴν τοῦ νόμου δύναμιν», δηλαδή η εύκολη και συχνή μεταβολή των νόμων εξασθενεί τη δύναμη του νόμου, αφού εδραιώνεται η πεποίθηση στους πολίτες ότι αυτός πιθανόν να άλλάξει σύντομα!
Οι νόμοι θα πρέπει επίσης να προσαρμόζονται όχι μόνο στις συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, αλλά και στον χαρακτήρα ενός λαού, όπως τουλάχιστον εξυπακούεται από την απάντηση του Σόλωνα σε κάποιον που τον ρώτησε, αν θεσμοθέτησε τους καλύτερους νόμους για τους Αθηναίους, «Όχι, αλλά αυτούς που τους ταιριάζουν καλύτερα».
Ο ίδιος επίσης, ο Σόλων, ήταν εκείνος που με μια εκπληκτική παρομοίωση εξέφρασε την μεροληπτική εφαρμογή των νόμων, ανάλογα με τον κατηγορούμενο: Οι νόμοι μοιάζουν με τον ιστό της αράχνης. Αν πέσει σε αυτόν κάτι μικρό και αδύναμο, το κρατάει, εάν όμως πέσει κάτι μεγαλύτερο, τον τρυπάει και φεύγει!
Η πολυνομία, η αντιφατικότητα των νόμων, η πλημμελής εφαρμογή τους ή ακόμη και η μη εφαρμογή και ανυπακοή σε αυτούς, η προβληματική ή και η χρονοβόρος διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης, τόσο από τους πολίτες πολλοί από τους οποίους θεωρούν «καπατσοσύνη» την παρανομία, πολύ δε περισσότερο από την εκτελεστική και δικαστική εξουσία είτε λόγω του περιβόητου πια «πολιτικού κόστους» είτε για άλλους λόγους, όλα αυτά είναι συστατικά όχι της Ευνομίας, αλλά της κατά Σόλωνα Δυσνομίας, τα δυσάρεστα αποτελέσματα της οποίας είναι τα αντίθετα της Ευνομίας.
Δυστυχώς, δεν μπορεί κανείς να ισχυρισθεί ότι στη χώρα μας «κατοικεί» η Ευνομία, αφού όλοι γνωρίζουν ότι πληθώρα νόμων του κράτους είτε δεν εφαρμόζονται καθόλου είτε εφαρμόζονται πλημμελώς (βλ. σχετικά Παναγή Γαλιατσάτου, «Στα … χαρτιά μένουν πάρα πολλοί νόμοι, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 24.10.10). Την κύρια ευθύνη γι’ αυτό βέβαια φέρουν οι κυβερνώντες αυτόν τον τόπο. Το αδιανόητο: Ακόμα και κοινοβουλευτικά κόμματα είτε ανέχονται είτε εξωθούν τους οπαδούς τους στην ανυπακοή στους νόμους!
Ένα πρόσφατο από τα πολλά παραδείγματα παρανομίας από τους κυβερνώντες, ακόμα και αναφορικά με άρθρα του Συντάγματος, είναι η περίπτωση του «Μνημονίου», όπου παραβιάστηκε το άρθρο 78, παράγραφος 5, που προνοεί ότι μόνο «με εξουσιοδότηση νόμων πλαισίων» επιτρέπεται η επιβολή όλων αυτών των οικονομικών μέτρων που πάρθηκαν σε βάρος των εργαζομένων.
Η μεν πολυνομία καθιστά αδύνατο για τον πολίτη, ακόμα και τους νομικούς, να γνωρίζουν την νομοθεσία, πλην της ειδικής κατά περίπτωση που αφορά το επάγγελμά τους, και επομένως το λεγόμενο «άγνοια νόμου» δεν δικαιολογείται είναι γελοιότητα.
Η έκδοση διαφορετικών δικαστικών αποφάσεων για πανομοιότυπες προσφυγές γελοιοποιεί τη δικαστική εξουσία και δημιουργεί δυσπιστία στους πολίτες προς το δικαιϊκό σύστημα. Η δε τελεσίδικη εκδίκαση των υποθέσεων μετά από παρέλευση πολλών ετών, συχνά και δεκαετιών, ισοδυναμεί με αρνησιδικία! Και τι να πεί κανείς για τη διαπλοκή ανώτατων και άλλων δικαστικών λειτουργών με την εκτελεστική εξουσία, ιδιαίτερα όταν η τελευταία «εξυπηρετεί» προσωπικά συμφέροντα των πρώτων!
Πόσο πολύ θα μπορούσαν οι σύγχρονες δημοκρατίες να ωφεληθούν από τους αρχαιοελληνικούς θεσμούς! Αν ίσχυαν αυτοί στη σύγχρονη ελληνική δημοκρατία, δεν θα έφτανε ποτέ αυτός ο τόπος στα σημερινά τραγικά αδιέξοδα![Ανδρέας Κατσούρης, Καθηγητής Φιλολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων, Πρωίνός Λόγος]

ΕΛΛΑΣ 

"Here lives, breathes, pulsates, idea FREE, brave, decisive". Pericles Yiannopoulos How much we can learn from the ancient Greek institutions! The law for the ancient Greeks had a two-fold dimension: On the one hand, there were the unwritten and pan-Hellenic laws that were believed to have a divine origin, such as e.g. to respect the beggar and not to do violence to him, when he goes to the altar or to a shrine or not to obstruct the burial with the appropriate honors for the deceased etc. On the other hand, there are the human laws, written, set by great legislators, such as Lycurgus, Solon, Zaleucus, Charondas, Drakon, Pittacus and others, which laws aimed at the prosperity and well-being of the citizens . These latter, as a human product, were variable according to social and political developments, common to all and known to all. Posted in a special place on wooden or marble signs, they were accessible to everyone. The sovereign people, in republics, had the right in an annual assembly to maintain or change all the laws of the state by a special vote separately for each law! As he had the right, nine times a year, to judge whether the rulers were performing their duties correctly and to give them a "vote of confidence" or to suspend them and refer them to justice! For the ancient Greeks, the law was the necessary condition for εὗ ζῆν, i.e. prosperity. The law was the protector of the people and the citizens from the arbitrariness of the rulers. As Aristotle said, "the law is more holy than the citizens", i.e. it is preferable for the law to rule rather than any of the citizens. The authority of the law, continues the Stagerite philosopher, seems to be only the authority of god and reason, while the authority of man coexists with a beastly element, since desire is a wild beast, and passion perverts the minds of princes , even the excellent ones. For this reason the law is logic unaffected by desire! This is the reason why the Greeks, being aware of this reality, separated themselves from all other peoples, where the fate of the citizens depended, even in countries where relevant legislation had been developed, such as among the Babylonians, by the supreme lord. Thus, Aeschylus in the Persians, in the dialogue between the queen mother and the leader of the dance, to the former's question "who is the shepherd" [= the shepherd] and the despot [= the boss] of the Greek army, gives the proud answer that " ἔτινος δουλοι κεκληται φοτὸς οὐδ' πικοιοι" [=they are no one's slaves and subjects]. Their lord and master is the law! The most characteristic case of obedience to the laws of the state is Socrates, who, when unjustly condemned and in prison, on the one hand refused to deliver a speech in his defense written by the well-known orator Lysias, refused to escape, as suggested by friends of the significator persons of Athenian society, and on the other hand, invoking death, proposed to the judges as his punishment for the offenses with which he was accused that he should be fed in the rectory! The end is known: he was forced to drink the hemlock! The law is considered sovereign. In democracies this ensures the equality of citizens, social and political peace and prosperity. The greatest authority, as Pittacus said, is "that of the varied wood", meaning the wooden tablets on which the laws were written. And the people must defend the laws, as they defend the walls of their city, according to Heraclitus. Eunomia is the mother of peace and happiness. The famous legislator Solon in his well-known elegy entitled Eunomia emphasizes the goods that eunomia entails and the calamities caused by Dysnomia. The first eliminates arrogance, smooths out contradictions, prevents civil strife, and dispenses justice. For there to be good law, however, two things are required: great laws on the one hand, and citizens' compliance with them on the other. This compliance should not be coercive, i.e. the citizen should be law-abiding out of fear, but out of the belief that they serve the common interest. They must be properly trained, so that, even if the laws did not exist, they would behave in the same way as they would behave if they did exist (this is the characteristic of the philosopher, as Aristippus says). Pindar, in the Olympian written in honor of Olympian on the road and in the pentathlon Xenophon of Corinth, also emphasizes the importance of Eunomia: "For in Eunomia you are crowned, a pedestal of poles safe, Justice and fellow teacher Irene, a man of riches, golden children of Euvulus Themitus. ethelondi d'alexin Ὕvrin, Koru matera thrasymython." [In her, in Corinth, dwells Eunomia and her sisters, solid pedestal of cities, Justice and milky Peace the, steward of wealth, the golden children of the upright Themis (of the traditional Dikai). They want to chase away Hybri the insolent, the mother of Plismonas]. In both democratic and oligarchic cities respect for the laws was the highest obligation of the citizens. In order to prevent impunity in cases of disobedience or violation of the laws, most Greek cities had the institution of law enforcement officers, i.e. the lords who were responsible for the observance of the laws by both the lords and the citizens. In Athens, Pericles, in the epitaph he delivered for the first dead of the Peloponnesian war, states with pride that the Athenian citizens do not violate laws out of deep respect ("by awe") for the written laws, and indeed those that are for the benefit of the wronged and to the unwritten, panhellenic, laws. A similar, if not greater, respect for the laws was shown by the Spartans. This is what King Archidamus emphatically emphasizes in his speech before the assembly of his fellow citizens during the crucial session to decide on war or peace: "Our martial virtue and our good will are due to our beauty, on the one hand, because together with our wisdom, there is to a large extent vanity, in vanity, cheerfulness, and we are trained to the point that this is considered by others as ignorance, so that let us not arrogantly despise the laws, and together with hardiness be more prudent, so as not to show disobedience to them.' And Demaratus, king of Sparta who fled to the Persians and was in league with Xerxes, speaking of his countrymen, says to the Persian king about them: "Because those who are free are not always free. He has fallen under the rule of a despotic law. Who cares if he rises? but it raises this life…”[= they are free, but not free in everything. The law is their master over them. They fear him more than your subjects fear you. And they do what the law commands..." Since human laws are not infallible, it follows that they are changeable and depend on whether or not they are accepted by the majority of the people. However, as Aristotle rightly points out, "they constantly change from existing laws to new laws that weaken the power of the law", that is, the easy and frequent change of laws weakens the power of the law, since the conviction is established in the citizens that that may change soon! Laws should also be adapted not only to specific socio-political conditions, but also to the character of a people, as is at least implied by Solon's reply to someone who asked him if he instituted the best laws for the Athenians, "No, but those which suits them better." Solon himself, too, was the one who, with an amazing simile, expressed the discriminatory application of laws, depending on the accused: Laws are like a spider's web. If something small and weak falls on him, he holds it, but if something bigger falls, it pierces him and leaves! The multiplicity, the contradictions of the laws, their faulty application or even the non-application and disobedience to them, the problematic and even the time-consuming process of dispensing justice, both by the citizens, many of whom consider illegality as "insanity", very and more than the executive and judicial power either because of the now infamous "political cost" or for other reasons, all these are components not of Eunomia, but of Dysnomia according to Solon, the unpleasant results of which are the opposites of Eunomia. Unfortunately, one cannot claim that Eunomy "resides" in our country, since everyone knows that a large number of state laws are either not implemented at all or are implemented poorly (see related Panagi Galiatsatou, "Too many laws remain on ... papers, DAILY 24.10 .10). Of course, the main responsibility for this lies with the rulers of this place. The unthinkable: Even parliamentary parties either tolerate or expel their followers in disobedience to the laws! A recent of the many examples of illegality by the rulers, even with regard to articles of the Constitution, is the case of the "Memorandum", where Article 78, paragraph 5, which provides that only "with the authorization of framework laws" is allowed to impose all of these economic measures taken at the expense of the workers. On the other hand, polynomiality makes it impossible for the citizen, even lawyers, to know the legislation, except for the special case-by-case legislation that concerns their profession, and therefore the so-called "ignorance of the law" is not justified, it is ridiculous. Issuing different court decisions on identical appeals makes a mockery of the judiciary and creates distrust among citizens in the justice system. And the final adjudication of the cases afterwards from the lapse of many years, often even decades, it amounts to negationism! And what can one say about the entanglement of supreme and other judicial officials with the executive power, especially when the latter "serves" the personal interests of the former! How much modern democracies could benefit from ancient Greek institutions! If these were true in the modern Greek democracy, this country would never have reached today's tragic impasses! [Andreas Katsouris, Professor of Philology at the University of Ioannina, Morning Speech] Hellas

"Hier lebt, atmet, pulsiert, Idee FREI, mutig, entschlossen". Perikles Yiannopoulos Wie viel können wir von den antiken griechischen Institutionen lernen! Das Recht der alten Griechen hatte eine zweifache Dimension: Auf der einen Seite waren es die ungeschriebenen und panhellenischen Gesetze, denen man einen göttlichen Ursprung zuschrieb, wie z.B. den Bettler zu respektieren und ihm keine Gewalt anzutun, wenn er zum Altar oder zu einem Heiligtum geht oder die Beerdigung mit den entsprechenden Ehrungen für den Verstorbenen nicht zu behindern etc. Auf der anderen Seite gibt es die menschlichen Gesetze, die von großen Gesetzgebern wie Lykurgus, Solon, Zaleukos, Charondas, Drakon, Pittacus und anderen geschrieben und festgelegt wurden und auf den Wohlstand und das Wohlergehen der Bürger abzielten. Letztere waren als menschliches Produkt je nach gesellschaftlichen und politischen Entwicklungen variabel, allen gemeinsam und allen bekannt. An einem besonderen Ort auf Holz- oder Marmorschildern angebracht, waren sie für jedermann zugänglich. Das souveräne Volk hatte in Republiken das Recht, in einer jährlichen Versammlung alle Gesetze des Staates durch eine für jedes Gesetz getrennte Sonderabstimmung beizubehalten oder zu ändern! Denn er hatte das Recht, neun Mal im Jahr zu beurteilen, ob die Machthaber ihre Pflichten ordnungsgemäß erfüllten, und ihnen ein "Vertrauensvotum" auszusprechen oder sie zu suspendieren und vor Gericht zu stellen! Für die alten Griechen war das Gesetz die notwendige Bedingung für εὗ ζῆν, also Wohlstand. Das Gesetz war der Beschützer des Volkes und der Bürger vor der Willkür der Herrscher. Wie Aristoteles sagte, „das Gesetz ist heiliger als die Bürger“, d.h. es ist vorzuziehen, dass das Gesetz regiert, anstatt irgendeiner der Bürger. Die Autorität des Gesetzes, fährt der Stageritus-Philosoph fort, scheint nur die Autorität von Gott und Vernunft zu sein, während die Autorität des Menschen mit einem tierischen Element koexistiert, da das Verlangen ein wildes Tier ist und die Leidenschaft den Geist der Fürsten verdreht, sogar die ausgezeichnete. Aus diesem Grund ist das Gesetz eine vom Begehren unberührte Logik! Dies ist der Grund, warum sich die Griechen, die sich dieser Realität bewusst waren, von allen anderen Völkern trennten, bei denen das Schicksal der Bürger abhing, sogar in Ländern, in denen eine entsprechende Gesetzgebung entwickelt worden war, wie z. B. bei den Babyloniern, durch den obersten Herrn. So gibt Aischylos bei den Persern im Dialog zwischen der Königinmutter und der Anführerin des Tanzes auf dessen Frage „wer ist der Hirte“ [= der Hirte] und der Despot [= der Boss] der griechischen Armee, nach die stolze Antwort, dass "ἔτινος δουλοι κεκληται φοτὸς οὐδ' πικοιοι" [=sie sind niemandes Sklaven und Untertanen]. Ihr Herr und Meister ist das Gesetz! Der charakteristischste Fall des Gehorsams gegenüber den Gesetzen des Staates ist Sokrates, der sich, als er zu Unrecht verurteilt und im Gefängnis war, einerseits weigerte, eine Rede zu seiner Verteidigung zu halten, die von dem bekannten Redner Lysias verfasst wurde, und sich weigerte zu fliehen, als von Freunden der bedeutenden Personen der athenischen Gesellschaft vorgeschlagen und andererseits den Richtern unter Berufung auf den Tod als Strafe für die ihm zur Last gelegten Vergehen vorgeschlagen, im Pfarrhaus gefüttert zu werden! Das Ende ist bekannt: Er wurde gezwungen, den Schierling zu trinken! Das Recht gilt als souverän. In Demokratien sichert sie die Gleichheit der Bürger, sozialen und politischen Frieden und Wohlstand. Die größte Autorität, wie Pittacus sagte, ist "die des mannigfaltigen Holzes", gemeint sind die Holztafeln, auf denen die Gesetze geschrieben wurden. Und die Menschen müssen die Gesetze verteidigen, wie sie laut Heraklit die Mauern ihrer Stadt verteidigen. Eunomia ist die Mutter des Friedens und des Glücks. Der berühmte Gesetzgeber Solon betont in seiner bekannten Elegie mit dem Titel Eunomia die Güter, die Eunomia mit sich bringt, und die durch Dysnomia verursachten Katastrophen. Die erste beseitigt Arroganz, glättet Widersprüche, verhindert Bürgerkrieg und spricht Gerechtigkeit aus. Gutes Recht setzt aber zweierlei voraus: große Gesetze einerseits und deren Einhaltung durch die Bürger andererseits. Diese Befolgung sollte nicht zwingend sein, d. h. der Bürger sollte aus Angst gesetzestreu sein, sondern aus der Überzeugung heraus, dass er dem Gemeinwohl dient. Sie müssen richtig trainiert werden, damit sie sich, selbst wenn die Gesetze nicht existieren würden, so verhalten würden, wie sie sich verhalten würden, wenn sie existieren würden (das ist die Eigenschaft des Philosophen, wie Aristippus sagt). Pindar, in dem zu Ehren des Olympiers auf der Straße geschriebenen Olympian und im Fünfkampf Xenophon von Korinth, betont auch die Bedeutung von Eunomia: „Denn in Eunomia seid ihr gekrönt, ein sicheres Podest aus Stangen, Gerechtigkeit und Mitlehrerin Irene, ein Mann des Reichtums, goldene Kinder von Euvulus Themitus. ethelondi d'alexin Ὕvrin, Koru matera thrasymython." [In ihr, in Korinth, wohnen Eunomia und ihre Schwestern, fester Sockel der Städte, Gerechtigkeit und milchiger Friedender Verwalter des Reichtums, die goldenen Kinder der aufrechten Themis (der traditionellen Dikai). Sie wollen Hybri die Unverschämte, die Mutter des Plismonas, verjagen]. Sowohl in demokratischen als auch in oligarchischen Städten war die Achtung der Gesetze die höchste Verpflichtung der Bürger. Um Straflosigkeit bei Ungehorsam oder Gesetzesverstößen zu verhindern, verfügten die meisten griechischen Städte über die Einrichtung von Vollzugsbeamten, d.h. den Herren, die für die Einhaltung der Gesetze sowohl durch die Herren als auch durch die Bürger verantwortlich waren. In Athen erklärt Perikles in dem Epitaph, das er für die ersten Toten des Peloponnesischen Krieges überbrachte, mit Stolz, dass die athenischen Bürger aus tiefem Respekt ("aus Ehrfurcht") vor den geschriebenen Gesetzen, und in der Tat vor denen, die Gesetze nicht verletzen zugunsten der Geschädigten und der ungeschriebenen panhellenischen Gesetze. Einen ähnlichen, wenn nicht größeren Respekt vor den Gesetzen zeigten die Spartaner. Dies betont König Archidamus in seiner Rede vor der Versammlung seiner Mitbürger während der entscheidenden Sitzung zur Entscheidung über Krieg oder Frieden mit Nachdruck: „Unsere kriegerische Tugend und unser guter Wille verdanken sich einerseits unserer Schönheit, denn neben unserer Weisheit steckt zu einem großen Teil Eitelkeit, in der Eitelkeit Heiterkeit, und wir sind dahingehend trainiert, dass dies von uns betrachtet wird andere als Unwissenheit, damit wir die Gesetze nicht hochmütig verachten und zusammen mit der Kühnheit klüger sein, um ihnen keinen Ungehorsam zu erweisen.' Und Demaratus, König von Sparta, der zu den Persern floh und mit Xerxes im Bunde war, spricht von seinen Landsleuten und sagt über sie zum persischen König: „Denn wer frei ist, ist nicht immer frei. Das Gesetz ist unter die Rechtsstaatlichkeit gefallen, es wird oft von anderen untergraben, sei es von Ihnen oder von Ihnen. Wen interessiert es, ob er aufsteigt? aber es erweckt dieses Leben…“[= sie sind frei, aber nicht frei in allem. Das Gesetz ist ihr Herr über sie. Sie fürchten ihn mehr als Ihre Untertanen Sie. Und sie tun, was das Gesetz befiehlt …“ Da menschliche Gesetze nicht unfehlbar sind, sind sie veränderlich und hängen davon ab, ob sie von der Mehrheit der Menschen akzeptiert werden oder nicht. Wie Aristoteles jedoch zu Recht feststellt, „wechseln sie ständig von bestehenden Gesetzen zu neuen Gesetzen, die die Macht des Gesetzes schwächen“, d die Bürgerinnen und Bürger, dass sich das bald ändern kann! Auch Gesetze sollten nicht nur den spezifischen gesellschaftspolitischen Verhältnissen, sondern auch dem Charakter eines Volkes angepasst werden, wie Solons Antwort auf die Frage, ob er die besten Gesetze für die Athener erlassen habe, zumindest andeutet: „Nein, aber die besser zu ihnen passen." Auch Solon selbst war es, der mit einem verblüffenden Gleichnis die diskriminierende Anwendung der Gesetze je nach Angeklagten zum Ausdruck brachte: Gesetze sind wie ein Spinnennetz. Wenn etwas Kleines und Schwaches auf ihn fällt, hält er es fest, aber wenn etwas Größeres fällt, durchbohrt es ihn und geht! Die Vielzahl, die Widersprüchlichkeit der Gesetze, ihre fehlerhafte Anwendung oder gar Nichtanwendung und Ungehorsam ihnen gegenüber, die problematische und auch zeitraubende Rechtsprechung, sowohl durch die Bürgerinnen und Bürger, von denen viele Illegalität als „Wahnsinn“ empfinden , sehr und mehr als die Exekutive und Judikative, entweder wegen der jetzt berüchtigten "politischen Kosten" oder aus anderen Gründen, all dies sind Bestandteile nicht von Eunomia, sondern laut Solon von Dysnomia, deren unangenehme Folgen das Gegenteil von Eunomia sind . Leider kann man nicht behaupten, dass Eunomy in unserem Land "wohnt", da jeder weiß, dass eine große Anzahl staatlicher Gesetze entweder gar nicht oder nur schlecht umgesetzt werden (siehe dazu Panagi Galiatsatou, "Too many law stay on ... papers , TÄGLICH 24.10 .10). Die Hauptverantwortung dafür liegt natürlich bei den Herrschern dieses Ortes. Das Undenkbare: Selbst parlamentarische Parteien tolerieren oder vertreiben ihre Anhänger bei Missachtung der Gesetze! Ein aktuelles der vielen Beispiele für Rechtswidrigkeiten der Regierenden, auch in Bezug auf Artikel der Verfassung, ist der Fall des „Memorandums“, in dem gegen Artikel 78 Absatz 5 verstoßen wurde, der vorsieht, dass dies nur „mit Genehmigung von Rahmengesetzen“ darf alle diese wirtschaftlichen Maßnahmen gegen die Arbeiter durchsetzen. Andererseits macht es die Polynomalität dem Bürger, sogar den Anwälten, unmöglich, die Gesetzgebung zu kennen, mit Ausnahme der besonderen Einzelfallgesetzgebung, die ihren Beruf betrifft, und daher die sogenannte "Unkenntnis des Gesetzes" nicht gerechtfertigt, es ist lächerlich. Der Erlass unterschiedlicher Gerichtsentscheidungen über identische Berufungen macht die Justiz lächerlich und schafft Misstrauen unter den Bürgern in das Justizsystem. Und die endgültige Entscheidung der Fälle danachnach vielen Jahren, oft sogar Jahrzehnten läuft es auf Negation hinaus! Und was soll man über die Verstrickung von obersten und anderen Justizbeamten mit der Exekutive sagen, zumal wenn letztere den persönlichen Interessen ersterer „dient“! Wie sehr könnten moderne Demokratien von antiken griechischen Institutionen profitieren! Wenn dies in der modernen griechischen Demokratie zuträfe, wäre dieses Land niemals in die heutigen tragischen Sackgassen geraten!“ [Andreas Katsouris, Professor für Philologie an der Universität von Ioannina, Morgenrede] Hellas