Για "Το τετράδιο" του Ζοζέ Σαραμάγκου

Ο Ουμπέρτο Έκο έγραψε την εισαγωγή για το βιβλίο "Το τετράδιο" του Ζοζέ Σαραμάγκου που κυκλοφόρησε στην Ελλαδα τον Μάρτιο του 2010

Αμετανόητα οργισμένος και τρυφερός

Μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης

Περίεργο άτομο αυτός ο Σαραμάγκου. Είναι ογδόντα εφτά χρόνων, με κάποια (λέει ο ίδιος) σοβαρά προβλήματα υγείας, έχει κερδίσει το Νόμπελ, διάκριση που θα του επέτρεπε να μην παράγει πλέον τίποτε, αφού έτσι κι αλλιώς έχει εξασφαλισμένη την είσοδό του στο Πάνθεον (ο δύσκολος Χάρολντ Μπλουμ τον χαρακτήρισε ως τον «πιο ταλαντούχο μυθιστοριογράφο που βρίσκεται ακόμα εν ζωή... έναν από τους τελευταίους τιτάνες ενός λογοτεχνικού γένους υπό εξαφάνιση»), και νάτος που αρχίζει να γράφει σε μια ιστοσελίδα επιτιθέμενος λίγο πολύ σε όλο τον κόσμο,προκαλώντας πολεμικές και αναθέματα από πολλές πλευρές -συνήθως όχι επειδή λέει πράγματα που δεν θα έπρεπε να πει, αλλά επειδή δεν χάνει τον καιρό του για να μετρήσει τα λόγια του- κι ίσως αυτός ακριβώς να ήταν o σκοπός του.

Μα πώς, αυτός; Αυτός που φροντίζει πάντα τη στίξη τόσο πολύ ώστε να την εξαφανίζει, αυτός που στην ηθική και κοινωνική κριτική του δεν πιάνει ποτέ το πρόβλημα από τα κέρατα, αλλά το περνάει με ποιητικό τρόπο στο επίπεδο του φανταστικού και του αλληγορικού, έτσι ώστε ο αναγνώστης του (παρότι υποπτεύεται ότι de te fabula narratur) να χρειαστεί να βάλει κάτι από τον εαυτό του για να καταλάβει πού στοχεύει η αλληγορία, αυτός που -όπως στο «περί τυφλότητος»- ταξιδεύει τον αναγνώστη σε μια γαλαξιακή ομίχλη στην οποία ακόμα και τα κύρια ονόματα δεν δίνουν ένα αναγνωρίσιμο στίγμα, αυτός που στο «Περί φωτίσεως» κάνει μια συγκεκριμένη πολιτική επιλογή στη βάση μιας αινιγματικής λευκής ψήφου;

Αυτός λοιπόν ο ευφάνταστος και μεταφορικός συγγραφέας έρχεται να πει με nonchalance ότι ο Μπους «είναι ίσως ο μικρότερος απ' όλους τους. Ευφυΐα μέτρια, άγνοια αβυσσαλέα, λεκτική έκφραση συγκεχυμένη και μονίμως παραστρατημένη, με μια ακαταμάχητη τάση προς την καθαρή ανοησία», ένας καουμπόι που μπερδεύει τον κόσμο με κοπάδι βοδιών και που δεν ξέρουμε αν είναι καν σε θέση να σκέφτεται (με την ευγενή έννοια της λέξης) ή αν είναι απλώς ένα κακά προγραμματισμένο ρομπότ που διαρκώς συγχέει και μπερδεύει τα μηνύματα που φέρει εγγεγραμμένα μέσα του, ένας εξέχων Ψεύτης, ο κορυφαίος όλων εκείνων των ψευτών που τον χειροκρότησαν και τον υπηρέτησαν τα τελευταία χρόνια;

Κι αυτός ο εκλεπτυσμένος υφαντουργός παραβολών χρησιμοποιεί λέξεις που δεν αφήνουν περιθώρια για αμφιβολίες όταν χαρακτηρίζει τον ιδιοκτήτη του εκδοτικού οίκου που εκδίδει τα βιβλία του; Κι αυτό το αθεϊστικό μανιφέστο, σύμφωνα με το οποίο o Θεός «είναι η σιωπή του σύμπαντος και ο άνθρωπος η κραυγή που δίνει νόημα σ' αυτήν τη σιωπή», το οποίο επαναφέρει στη σκηνή τον Θεό μόνο και μόνο για να αναρωτηθεί τι σκέφτεται ο Ράτζινγκερ; Αυτός που ως ενεργός (με πείσμα ακόμα) κομμουνιστής δεν διστάζει να φωνάξει ότι «η Αριστερά δεν έχει την παραμικρή Ιδέα σε ποιον Κόσμο ζει», ενώ ταυτόχρονα παραπονιέται ότι κανένα κομμουνιστικό κόμμα, ξεκινώντας απ' αυτό οποίου είναι μέλος, δεν βγήκε στις επάλξεις για να τον αντικρούσει; Και κινδυνεύει να τον κατηγορήσουν ως αντισημίτη γιατί έκανε κριτική στην κυβέρνηση Ισραήλ, ξεχνώντας, στο πλαίσιο της υποστήριξής του στην παλαιστινιακή υπόθεση να θυμηθεί -όπως θα ήθελε μια ισορροπημένη ανάλυση- ότι υπάρχουν κι αυτοί που αρνούνται το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ; Κανένας όμως δεν λαμβάνει υπόψη πως, όταν μιλάει για το Ισραήλ, ο Σαραμάγκου σκέφτεται τον Γιαχβέ, τον «μνησίκακο και άγριο» Θεό, και με αυτή την έννοια δεν είναι περισσότερο αντισημίτης απ' όσο είναι αντιαρειανός και σίγουρα αντιχριστιανός, αφού για κάθε θρησκεία προσπαθεί να κλείσει τους λογαριασμούς του με τον Θεό - o οποίος, προφανώς, όπως κι αν ονομάζεται στις διάφορες γλώσσες, δεν του είναι καθόλου αρεστός.

Κι όταν βεβαίως ο Θεός σού είναι αντιπαθής, έχεις κάθε λόγο να οργίζεσαι εναντίον όσων τον χρησιμοποιούν ως πανοπλία. Αν λάμβανε υπόψη του όλα τα υπέρ και τα κατά, ο Σαραμάγκου θα ήξερε επίσης ότι υπάρχουν τρόποι και τρόποι για να λοιδορείς. Μνημονεύω (από μνήμης) τον Μπόρχες, που συνήθιζε να μνημονεύει (ίσως από τον δόκτορα Τζόνσον, ο οποίος μνημόνευε την ιστορία κάποιου δείνα που έβριζε ως εξής τον αντίπαλό του: «Κύριε, η σύζυγός σας, με τη δικαιολογία ότι έχει δικό τις μπουρδέλο, πουλάει λαθραία υφάσματα». Αντίθετα, ο Σαραμάγκου αφήνει τις ευγένειες και, στο πλαίσιο της εμμονής του να σχολιάζει καθημερινά την πραγματικότητα που τον περιβάλλει, παίρνει την εκδίκησή του για όλη αυτή την παράξενη ασάφεια των μύθων του. Έχει γίνει κουβέντα για τον μαχόμενο αθεϊσμό του Σαραμάγκου. Στην πραγματικότητα η πολεμική του δεν στρέφεται κατά του θεού: από τη στιγμή που δέχεται ότι «η αιωνιότητά του είναι αυτή ενός αιώνιου μη όντος», ο Σαραμάγκου θα μπορούσε να μην ξαναμιλήσει. H έχθρα του στρέφεται κατά των θρησκειών (κι είναι αυτό που τον κατηγορούν από πολλές πλευρές, αφού στον καθέναν επιτρέπεται να αρνείται τον Θεό, αλλά όχι και να επιτίθεται κατά των θρησκειών, πράγμα Που θέτει υπό αμφισβήτηση τις κοινωνικές δομές).

Μια φορά, ακριβώς μετά από μια αντιθρησκευτική παρέμβασή του είχα προβληματιστεί γύρω από τον διάσημο ορισμό του Μαρξ ότι η θρησκεία είναι το όπιο των λαών. Είναι όμως αλήθεια ότι οι θρησκείες έχουν όλες και πάντα αυτήν τη virtus dormitiva; Σε πάμπολλες περιπτώσεις ο Σαραμάγκου κατηγόρησε τις θρησκείες ότι παρακινούν συγκρούσεις: «0ι θρησκείες, όλες οι θρησκείες χωρίς εξαίρεση, δεν θα χρησιμεύσουν ποτέ στην προσέγγιση και τη συμφιλίωση των ανθρώπων, ενώ, αντίθετα, υπήρξαν και θα συνεχίσουν να είναι αιτία ανείπωτων κακουχιών , σφαγών, μιας τερατώδους φυσικής και πνευματικής βίας, που συνιστούν ένα από τα σκοτεινότερο κεφάλαια της ανθρώπινης ιστορίας» ("La Repubblica" 20/09/2001) 

 Κάπου αλλού ο Σαραμάγκου κατέληγε ότι «αν ήμασταν όλοι άθεοι. θα ζούσαμε σε μια μια πιο ειρηνική κοινωνία». Δεν είμαι σίγουρος ότι έχει δίκιο, και φαίνεται ότι έμμεσα του απάντησε ο πάπας Ράτζινγκερ στην εγκύκλιό του "Spe Salvi" στην οποία υποστήριζε ότι ο αθεϊσμός του 19ου και του 20ού αιώνα. παρότι στην αρχή εμφανίστηκε ως διαμαρτυρία κατά των αδικιών του κόσμου και της Παγκόσμιας ιστορίας στη συνέχεια «προκάλεσε Τις πιο μεγάλες αγριότητες και παραβιάσεις της δικαιοσύνης». Ίσως ο Ράτζινγκερ να σκεφτόταν Τους άθεους Λένιν και Στάλιν ξεχνούσε όμως ότι στις ναζιστικές σημαίες υπήρχε η φράση "GUTT MIT UNS" που σημαίνει «Ο Θεός είναι μαζί μας", ότι Φάλαγγες από στρατιωτικούς ιερείς ευλογούσαν τα φασιστικά λάβαρα, ότι ο σφαγέας Φρανθίοκο Φράνκο εμπνεόταν από θρησκευτικές αρχές και υποστηριζόταν από τους Πολεμιστές τού Βασιλιά Χριστού (υπήρξαν εγκλήματα και από την πλευρά των αντιπάλων του, αλλά αυτός ήταν που εν πάσει περιπτώσει, έκανε την αρχή), ότι θρησκευόμενοι ήταν οι Βανδεανοί που στράφηκαν εναντίον των δημοκρατικών και είχαν επινοήσει μια θεά Λογική, ότι καθολικοί και διαμαρτυρόμενοι αλληλοσφάζονταν για χρόνια και χρόνια, ότι τόσο οι σταυροφόροι όσο και οι εχθροί τους υποκινούνταν από θρησκευτικούς λόγους, ότι για να υπερασπιστούν τη ρωμαϊκή θρησκεία έριχναν τους χριστιανούς στα λιοντάρια, ότι για θρησκευτικούς λόγους έριχναν ανθρώπους στην πυρά, ότι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι είναι οι μουσουλμάνοι φονταμενταλιστές, οι τρομοκράτες των Δίδυμων Πύργων, o Οσάμα και οι Ταλιμπάν που βομβάρδιζαν τους Βούδες, ότι για θρησκευτικούς λόγους συγκρούονται η Ινδία και το Πακιστάν και ότι ο Μπους εισέβαλε στο Ιράκ επικαλούμενος το «God bless America».

Γι' αυτό πάντα σκεφτόμουν ότι η θρησκεία (στο ερώτημα αν είναι ή υπήρξε το όπιο των λαών) ήταν μάλλον η κοκαϊνη τους. Νομίζω ότι αυτή είναι και η άποψη του Σαραμάγκου και του χαρίζω τον ορισμό - και την ευθύνη του.

Ο blogger Σαραμάγκου είναι οργισμένος. Υπάρχει όμως άραγε μια χασμωδία ανάμεσα σ' αυτή την καθημερινή αγανάκτηση για τα εφήμερα και τη γραφή των ηθικών έργων» του, που διατηρούν την αξία τους τόσο για το παρελθόν όσο και για το μέλλον; Γράφω αυτή την εισαγωγή γιατί νιώθω πως έχω μια κοινή εμπειρία με τον φίλο Σαραμάγκου, κι αυτή είναι ότι από τη μια γράφω βιβλία κι από την άλλη ασχολούμαι με την κριτική ηθών σε εβδομαδιαίο περιοδικό. Επειδή o δεύτερος τύπος γραφής ναι πιο σαφής και εκλαϊκευτικός από τον άλλο, πολλοί κατά καιρούς μ' έχουν ρωτήσει αν μεταγγίζω σε μικρά δημοσιογραφικά κείμενα τους ευρύτερου χαρακτήρα στοχασμούς που βάζω στα μεγαλύτερα βιβλία μου. Όχι, απαντώ, η εμπειρία με διδάσκει (αλλά πιστεύω το ίδιο διδάσκει οποιονδήποτε βρίσκεται σε μια ανάλογη κατάσταση) ότι είναι το ξέσπασμα του θυμού, η σατιρική διάθεση, η έντονη κριτική που στη συνέχεια θα προσφέρει υλικό για έναν ευρύτερο δοκιμιακό ή αφηγηματικό στοχασμό. Είναι η καθημερινή γραφή αυτή που εμπνέει τα πιο φιλόδοξα έργα, όχι το αντίθετα Και να, θα έλεγα ότι σ' αυτά τα σύντομα γραπτά του o Σαραμάγκου εξακολουθεί να αντλεί εμπειρίες από τον κόσμο όπως δυστυχώς είναι, για να τον επανεξετάσει αργότερα από απόσταση μ' ένα είδος ποιητικής ηθικότητας (και μερικές φορές χειρότερα απ' ότι αυτός είναι παρότι κάτι τέτοιο μοιάζει απίθανο).

Είναι όμως τελικά τόσο οργισμένος αυτός ο δάσκαλος των φιλιππικών και των λιβέλων; Έχω την αίσθηση ότι ασχολείται όχι μόνο με τον κόσμο που μισεί. αλλά και με τον κόσμο που αγαπάει: ιδού λοιπόν τα τρυφερά κείμενα που να στον Πεσσόα (το πορτογαλικό αίμα νερό δεν γίνεται) ή στον Αμάντα στον Φουέντες, στον Φεδερίκο Μαγιόρ, στον Σίκο Μπουάρκε ντε Ολάντα, πόσο o συγγραφέας αυτός δεν ζηλεύει τους συναδέλφους του και ξέρει να υφαίνει λεπτές και τρυφερές μινιατούρες της προσωπικότητάς τους.

Για να μην αναφερθούμε (και ιδού η επιστροφή στα μεγάλα θέματα της λογοτεχνίας του) σ' εκείνες τις περιπτώσεις όταν από την ανάλυση της καθημερινότητας περνά στα μεγάλα μεταφυσικά προβλήματα, στην πραγματικότητα και στη φαινομενικότητα, στη φύση της ελπίδας, στο πώς τα πράγματα δεν είναι όπως τα βλέπουμε. Τότε επιστρέφει στη σκηνή ο Σαραμάγκου φιλόσοφος-αφηγητής όχι πλέον θυμωμένος, αλλά στοχαστικός και αβέβαιος.

Όμως δεν μας απογοητεύει ούτε όταν γίνεται θηρίο. Ακόμα και τότε είναι συμπαθής.

 

////////////////////////////////////////////

 

Uberto Echo wrote the introduction tothe book "The notebook" by Jose Saramagos that was released in Greece in March 2010

Unrepentantly angry and tender

Translated by Antaios Chrysostomidis

This Saramago is a strange person. He is eighty-seven years old, with some (he says) serious health problems, he has won the Nobel, a distinction that would allow him to no longer produce anything, since he has already secured his entrance to the Pantheon (the difficult Harold Bloom described him as "the most talented novelist still alive ... one of the last titans of an endangered literary genre"), and Nato begins to write on a website attacking more or less all over the world, causing war and curses from many sides -usually not because he says things he should not say, but because he does not waste his time counting his words- and maybe that was exactly his purpose.

But how, he? The one who always takes care of the punctuation so much that he disappears it, the one who in his moral and social critique never catches the problem by the horns, but passes it in a poetic way on the level of the imaginary and the allegorical, so that his reader ( although it is suspected that de te fabula narratur) may need to put something of himself in order to understand the purpose of the allegory, he who - as in "about blindness" - travels the reader in a galactic fog in which even the main names do not do they give a recognizable position, the one who in "On Enlightenment" makes a specific political choice on the basis of an enigmatic white vote?

So this imaginative and metaphorical writer comes to say nonchalance that Bush "is perhaps the youngest of them all. Moderate intelligence, abysmal ignorance, verbal expression confused and constantly distracted, with an irresistible tendency towards pure nonsense ", a cowboy who confuses the world with a herd of oxen and we do not know if he is even able to think (in the noble sense of the word ) or if he is just a poorly programmed robot who constantly confuses and confuses the messages he carries inside, a prominent Liar, the leader of all those liars who have applauded and served him in recent years?

And does this sophisticated parable weaver use words that leave no room for doubt when describing the owner of the publishing house that publishes his books? And this atheistic manifesto, according to which God "is the silence of the universe and man is the cry that gives meaning to this silence", which brings God back to the stage just to wonder what Ratzinger thinks ; One who, as an active (still stubborn) communist, does not hesitate to shout that "the Left has no idea who the world is in", while at the same time complaining that no communist party, starting with the one of which it is a member, has come out on the ramparts for to oppose him? And he risks being accused of being anti-Semitic for criticizing the Israeli government, forgetting, in his support of the Palestinian cause to remember - as a balanced analysis would like - that there are those who deny Israel's right to exist? But no one takes into account that when he speaks of Israel, Saramago thinks of Yahweh, the "vengeful and savage" God, and in this sense he is no more anti-Semitic than anti-Martian and certainly anti-Christian, since he strives for every religion. to close his accounts with God - who, obviously, as he is called in the various languages, does not like him at all.

And when of course God dislikes you, you have every reason to be angry against those who use him as armor. If he took into account all the pros and cons, Saramago would also know that there are ways and means to insult. I remember (from memory) Borges, who used to mention (perhaps Dr. Johnson, who recounted the story of someone who insulted his opponent as follows: "Sir, your wife, on the pretext that she has her own brothel, he sells smuggled cloth. ”Saramagu, on the other hand, abandons courtesy and, in the midst of his obsession with commenting daily on the reality around him, takes revenge for all this strange ambiguity of his myths. In fact, his war is not directed against the god: once he accepts that "his eternity is that of an eternal non-being," Saramago could not speak again. His hatred is directed against religions (and this is what they accuse him of in many ways, since everyone is allowed to deny God, but not to attack religions, which calls into question social structures).

Once, just after his anti-religious speech, I had wondered about Marx's famous definition that religion is the opium of peoples. But is it true that religions always have this virtus dormitiva? On many occasions, Saramagu accused religions of inciting conflicts: "Religions, all religions without exception, will never serve to bring people together and reconcile them; of a monstrous physical and spiritual violence, which constitute one of the darkest chapters of human history "(" La Repubblica "20/09/2001) 

 Elsewhere, Saramago concluded that "if we were all atheists. we would live in a more peaceful society. " I'm not sure he's right, and it seems that Pope Ratzinger indirectly responded to him in his "Spe Salvi" circular in which he argued that 19th and 20th century atheism. although at first it appeared as a protest against the injustices of the world and world history then it "caused the greatest atrocities and violations of justice". Ratzinger may have thought of the atheists Lenin and Stalin, but he forgot that the Nazi flags had the phrase "GUTT MIT UNS" meaning "God is with us", that phalanxes of military priests blessed the fascist banners,

That's why I always thought that religion (when asked if it was or was the opium of the people) was probably their cocaine. I think that is the view of Saramago and I give him the definition - and his responsibility.

Blogger Saramago is angry. But is there a gap between this daily indignation at the ephemerals and the writing of his moral works, which retain their value for both the past and the future? I am writing this introduction because I feel that I have a common experience with my friend Saramangou, and that is that on the one hand I write books and on the other I deal with moral criticism in a weekly magazine. Because the second type of writing is clearer and more popular than the other, many have from time to time asked me if I translate into short journalistic texts the broader reflections I put into my larger books. No, I answer, experience teaches me (but I believe the same teaches anyone in a similar situation) that it is the outburst of anger, the satirical mood, the intense criticism that will then provide material for a wider essay or narrative reflection. It is this daily writing that inspires the most ambitious works, not the other way around. a kind of poetic morality (and sometimes worse than that it is even though it seems unlikely).

But is this teacher of the Philippines and the dragonflies so angry after all? I have the feeling that he is not only concerned with the world he hates. but also with the people he loves: so here are the tender texts that Pessoa (Portuguese blood does not become water) or Amanda in Fuentes, Federico Major, Chico Buarque de Hollanda, how much this author does not envy his colleagues and knows how to weave delicate and tender miniatures of their personality.

Not to mention (and here is the return to the great themes of his literature) in those cases when he passes from the analysis of everyday life to the great metaphysical problems, to reality and phenomena, to the nature of hope, to how things are not as we see them. Then the Saramagu philosopher-narrator returns to the stage, no longer angry, but thoughtful and uncertain.

But it does not disappoint us even when it becomes a beast. Even then he is likeable.

///////////////////////////////////////

 

Uberto Echo het die inleiding geskryf totdie boek "The notebook" deur Jose Saramagos wat in Maart 2010 in Griekeland vrygestel is

Onberouvol kwaad en teer

Vertaal deur Antaios Chrysostomidis

Hierdie Saramago is 'n vreemde persoon. Hy is sewe-en-tagtig jaar oud, met 'n paar (sê hy) ernstige gesondheidsprobleme, hy het die Nobel gewen, 'n onderskeiding wat hom sal toelaat om niks meer te produseer nie, aangesien hy reeds sy toegang tot die Pantheon verseker het (die moeilike Harold) Bloom het hom beskryf as "die mees talentvolle romanskrywer wat nog lewe ... een van die laaste titane van 'n bedreigde literêre genre"), en NAVO wat begin skryf op 'n webwerf wat min of meer oor die hele wêreld aanval, wat oorlog en vloeke van baie veroorsaak kante -gewoonlik nie omdat hy dinge sê wat hy nie moet sê nie, maar omdat hy nie sy tyd mors om sy woorde te tel nie- en miskien was dit presies sy doel.

Maar hoe, hy? Die een wat altyd so sorg vir die leestekens dat hy dit verdwyn, die een wat in sy morele en sosiale kritiek nooit die probleem by die horings vang nie, maar dit op poëtiese wyse op die vlak van die denkbeeldige en die allegoriese deurgee, sodat sy leser (alhoewel daar vermoed word dat de te fabula narratur) iets van homself moet stel om die doel van die allegorie te verstaan, hy wat - soos in "oor blindheid" - die leser in 'n galaktiese mis reis in wat selfs die hoofname nie gee nie hulle 'n herkenbare posisie gee, die een wat in "Oor Verligting" 'n spesifieke politieke keuse maak op grond van 'n enigmatiese wit stem?

Hierdie verbeeldingryke en metaforiese skrywer sê dus nonchalance dat Bush “miskien die jongste van almal is. Matige intelligensie, afgronde onkunde, verbale uitdrukking verward en voortdurend afgelei, met 'n onweerstaanbare neiging tot pure nonsens ", 'n cowboy wat die wêreld verwar met 'n trop osse en ons weet nie of hy eers in staat is om te dink nie (in die edele sin). van die woord ) of as hy net 'n swak geprogrammeerde robot is wat voortdurend die boodskappe wat hy binne dra verwar en verwar, 'n prominente Leuenaar, die vernaamste van al daardie leuenaars wat hom die afgelope jare toegejuig en gedien het?

En gebruik hierdie gesofistikeerde gelykeniswewer woorde wat geen ruimte vir twyfel laat wanneer hy die eienaar van die uitgewery beskryf wat sy boeke uitgee nie? En hierdie ateïstiese manifes, waarvolgens God "die stilte van die heelal is en die mens die kreet wat betekenis gee aan hierdie stilte", wat God terugbring na die verhoog net om te wonder wat Ratzinger dink ; Iemand wat as aktiewe (steeds hardnekkige) kommunis nie skroom om te skree dat “linkses het geen idee in wie die wêreld is nie”, terwyl hy terselfdertyd kla dat geen kommunistiese party, begin met die een waarvan dit is nie. 'n lidmaat, op die walle uitgekom het om hom teë te staan? En hy loop die risiko om daarvan beskuldig te word dat hy anti-Semities is omdat hy die Israeliese regering kritiseer, en vergeet, in die konteks van sy steun aan die Palestynse saak om te onthou - soos 'n gebalanseerde ontleding wil - dat daar diegene is wat Israel se bestaansreg ontken? Maar niemand neem in ag dat Saramago, wanneer hy van Israel praat, aan Yahweh dink, die "wraaksugtige en wrede" God, en in hierdie sin is hy nie meer anti-Semities as anti-Mars en beslis anti-Christelik nie, aangesien hy daarna streef. vir elke godsdiens.om sy rekeninge met God af te sluit - wat natuurlik, soos hy in die verskillende tale genoem word, glad nie van hom hou nie.

En wanneer God natuurlik nie van jou hou nie, het jy alle rede om kwaad te wees vir diegene wat hom as wapenrusting gebruik. As hy al die voor- en nadele in ag geneem het, sou Saramago ook weet dat daar maniere en middele is om te beledig. Ek onthou (uit die geheue) Borges, wat vroeër genoem het (dalk Dr. Johnson, wat die verhaal van iemand wat sy opponent beledig het soos volg vertel het: “Meneer, u vrou, onder die voorwendsel dat sy haar eie bordeel het, verkoop hy gesmokkel. doek.” Saramagu, aan die ander kant, laat vaar hoflikheid en neem te midde van sy obsessie om daagliks kommentaar te lewer oor die werklikheid rondom hom, wraak vir al hierdie vreemde dubbelsinnigheid van sy mites. Trouens, sy oorlog is nie gerig teen die God: sodra hy aanvaar dat "sy ewigheid dié van 'n ewige nie-wese is," kon Saramago nie weer praat nie. Sy haat is teen godsdienste gerig (en dit is waaroor hulle hom op baie maniere beskuldig, aangesien almal toegelaat word om God te verloën, maar nie om godsdienste aan te val nie, wat sosiale strukture in twyfel trek).

Eenkeer, net na sy anti-godsdienstige toespraak, het ek gewonder oor Marx se beroemde definisie dat godsdiens die opium van mense is. Maar is dit waar dat godsdienste altyd hierdie virtus dormitiva het? By baie geleenthede het Saramagu godsdienste daarvan beskuldig dat hulle konflikte aanhits: "Godsdienste, alle godsdienste sonder uitsondering, sal nooit dien om mense bymekaar te bring en hulle te versoen nie; van 'n monsteragtige fisiese en geestelike geweld, wat een van die donkerste hoofstukke van die menslike geskiedenis uitmaak "( " La Repubblica "20/09/2001) 

 Elders het Saramago tot die gevolgtrekking gekom dat "as ons almal ateïste was. ons sou in 'n meer vreedsame samelewing leef." Ek is nie seker hy is reg nie, en dit blyk dat Pous Ratzinger indirek op hom gereageer het in sy "Spe Salvi" omsendbrief waarin hy aangevoer het dat 19de en 20ste eeuse ateïsme. hoewel dit aanvanklik voorgekom het as 'n protes teen die ongeregtighede van die wêreld en wêreldgeskiedenis, het dit "die grootste gruweldade en skendings van geregtigheid veroorsaak". Ratzinger het dalk aan die ateïste Lenin en Stalin gedink, maar hy het vergeet dat die Nazi-vlae die frase "GUTT MIT UNS" het wat beteken "God is met ons", dat falankse van militêre priesters die fascistiese baniere geseën het,

Daarom het ek altyd gedink dat godsdiens (toe gevra is of dit die opium van die mense is of is) waarskynlik hul kokaïen is. Ek dink dit is die siening van Saramago en ek gee hom die definisie – en sy verantwoordelikheid.

Blogger Saramago is kwaad. Maar is daar 'n gaping tussen hierdie daaglikse verontwaardiging oor die kortstondige en die skryf van sy morele werke, wat hul waarde vir sowel die verlede as die toekoms behou? Ek skryf hierdie inleiding omdat ek voel dat ek 'n gemeenskaplike ervaring met my vriend Saramangou het, en dit is dat ek enersyds boeke skryf en andersyds in 'n weeklikse tydskrif morele kritiek hanteer. Omdat die tweede tipe skryfwerk duideliker en meer gewild is as die ander, het baie my van tyd tot tyd gevra of ek die breër refleksies wat ek in my groter boeke plaas in kort joernalistieke tekste vertaal. Nee, antwoord ek, ondervinding leer my (maar ek glo dieselfde leer enigiemand in 'n soortgelyke situasie) dat dit die woede-uitbarsting, die satiriese stemming is, die intense kritiek wat dan materiaal sal verskaf vir 'n wyer essay of narratiewe besinning. Dit is hierdie daaglikse skryfwerk wat die mees ambisieuse werke inspireer, nie andersom nie 'n soort poëtiese moraliteit (en soms erger as dit is dit al lyk dit onwaarskynlik).

Maar is hierdie onderwyser van die Filippyne en die naaldekokers tog so kwaad? Ek het die gevoel dat hy nie net bekommerd is oor die wêreld wat hy haat nie. maar ook met die mense vir wie hy lief is: so hier is die teer tekste dat Pessoa (Portugees bloed word nie water nie) of Amanda in Fuentes, Federico Major, Chico Buarque de Hollanda, hoeveel hierdie skrywer nie sy kollegas beny nie en weet hoe om weef delikate en teer miniatuur van hul persoonlikheid.

Om nie te praat nie (en hier is die terugkeer na die groot temas van sy literatuur) in daardie gevalle wanneer hy oorgaan van die ontleding van die alledaagse lewe na die groot metafisiese probleme, na werklikheid en verskynsels, na die aard van hoop, na hoe dinge is nie soos ons hulle sien nie. Dan keer die Saramagu-filosoof-verteller terug na die verhoog, nie meer kwaad nie, maar nadenkend en onseker.

Maar dit stel ons nie teleur nie, selfs wanneer dit 'n dier word. Selfs dan is sy vriendelik. /////////////////////

 

 

Uberto Echo a écrit l'introduction dele livre "Le cahier" de José Saramagos sorti en Grèce en mars 2010

Sans repentir en colère et tendre

Traduit par Antaios Chrysostomidis

Ce Saramago est une personne étrange. Il a quatre-vingt-sept ans, avec quelques (dit-il) graves problèmes de santé, il a obtenu le prix Nobel, une distinction qui lui permettrait de ne plus rien produire, puisqu'il a déjà obtenu son entrée au Panthéon (le difficile Harold Bloom l'a décrit comme "le romancier le plus talentueux encore en vie ... l'un des derniers titans d'un genre littéraire en voie de disparition"), et Nato qui commence à écrire sur un site Web attaquant plus ou moins partout dans le monde, provoquant des guerres et des malédictions de la part de nombreux côtés - généralement pas parce qu'il dit des choses qu'il ne devrait pas dire, mais parce qu'il ne perd pas son temps à compter ses mots - et peut-être que c'était exactement son but.

Mais comment, lui ? Celui qui soigne toujours tellement la ponctuation qu'il la fait disparaître, celui qui dans sa critique morale et sociale ne prend jamais le problème par les cornes, mais le fait passer de manière poétique sur le plan de l'imaginaire et de l'allégorique, de sorte que son lecteur (bien que l'on soupçonne que de te fabula narratur) peut avoir besoin de mettre quelque chose de lui-même pour comprendre le but de l'allégorie, lui qui - comme dans "à propos de la cécité" - fait voyager le lecteur dans un brouillard galactique en à qui même les grands noms ne donnent-ils pas une position reconnaissable, celui qui dans « Des Lumières » fait un choix politique précis sur la base d'un vote blanc énigmatique ?

Alors cet écrivain imaginatif et métaphorique en vient à dire avec nonchalance que Bush « est peut-être le plus jeune de tous. Intelligence modérée, ignorance abyssale, expression verbale confuse et constamment distraite, avec une tendance irrésistible au pur non-sens", un cow-boy qui confond le monde avec un troupeau de boeufs et on ne sait même pas s'il est capable de penser (au sens noble du mot ) ou s'il n'est qu'un robot mal programmé qui confond et confond sans cesse les messages qu'il porte en lui, un Menteur éminent, le premier de tous ces menteurs qui l'ont applaudi et servi ces dernières années ?

Et ce tisseur de paraboles sophistiqué emploie-t-il des mots qui ne laissent aucun doute pour décrire le propriétaire de la maison d'édition qui publie ses livres ? Et ce manifeste athée, selon lequel Dieu "est le silence de l'univers et l'homme le cri qui donne un sens à ce silence", qui ramène Dieu sur le devant de la scène juste pour se demander ce qu'en pense Ratzinger ; Celui qui, en communiste actif (encore têtu), n'hésite pas à crier que "la gauche n'a aucune idée de qui est le monde", tout en se plaignant qu'aucun parti communiste, à commencer par celui dont il est un député, est-il sorti sur les remparts pour s'opposer à lui ? Et il risque d'être accusé d'être antisémite pour avoir critiqué le gouvernement israélien, oubliant, dans le cadre de son soutien à la cause palestinienne de rappeler - comme le voudrait une analyse équilibrée - qu'il y a ceux qui nient le droit à l'existence d'Israël ? Mais personne ne se rend compte que lorsqu'il parle d'Israël, Saramago pense à Yahweh, le Dieu "vengeur et sauvage", et en ce sens il n'est pas plus antisémite qu'antimartien et certainement antichrétien, puisqu'il s'efforce pour chaque religion de fermer ses comptes avec Dieu - qui, évidemment, comme on l'appelle dans les différentes langues, ne l'aime pas du tout.

Et quand bien sûr Dieu ne vous aime pas, vous avez toutes les raisons d'être en colère contre ceux qui l'utilisent comme armure. S'il tenait compte de tous les avantages et inconvénients, Saramago saurait aussi qu'il existe des moyens d'insulter. Je me souviens (de mémoire) de Borges, qui avait l'habitude de mentionner (peut-être le Dr Johnson, qui raconta l'histoire de quelqu'un qui insulta son adversaire comme suit : « Monsieur, votre femme, sous prétexte qu'elle a son propre bordel, il vend en contrebande "Saramagu, en revanche, abandonne la courtoisie et, au milieu de son obsession de commenter quotidiennement la réalité qui l'entoure, se venge de toute cette étrange ambiguïté de ses mythes. En fait, sa guerre n'est pas dirigée contre le dieu: une fois qu'il a accepté que « son éternité est celle d'un non-être éternel », Saramago ne pouvait plus parler. Sa haine est dirigée contre les religions (et c'est ce dont ils l'accusent à bien des égards, puisqu'il est permis à chacun de renier Dieu, mais pas d'attaquer les religions, ce qui remet en cause les structures sociales).

Une fois, juste après son discours anti-religieux, je m'étais interrogé sur la fameuse définition de Marx selon laquelle la religion est l'opium des peuples. Mais est-il vrai que les religions ont toujours cette virtus dormitiva ? A maintes reprises, Saramagu a accusé les religions d'inciter aux conflits : « Les religions, toutes les religions sans exception, ne serviront jamais à rapprocher les peuples et à les réconcilier ; d'une violence physique et spirituelle monstrueuse, qui constituent l'un des chapitres les plus sombres de l'histoire humaine » ( " La République "20/09/2001) 

 Ailleurs, Saramago a conclu que "si nous étions tous athées. nous vivrions dans une société plus pacifique." Je ne suis pas sûr qu'il ait raison, et il semble que le pape Ratzinger lui ait indirectement répondu dans sa circulaire "Spe Salvi" dans laquelle il affirmait que l'athéisme des 19e et 20e siècles. bien qu'au début, il soit apparu comme une protestation contre les injustices du monde et de l'histoire du monde, il a ensuite "causé les plus grandes atrocités et violations de la justice". Ratzinger a peut-être pensé aux athées Lénine et Staline, mais il a oublié que les drapeaux nazis portaient la phrase "GUTT MIT UNS" signifiant "Dieu est avec nous", que des phalanges de prêtres militaires bénissaient les bannières fascistes,

C'est pourquoi j'ai toujours pensé que la religion (quand on me demandait si c'était ou était l'opium du peuple) était probablement leur cocaïne. Je pense que c'est le point de vue de Saramago et je lui donne la définition - et sa responsabilité.

Le blogueur Saramago est en colère. Mais y a-t-il un décalage entre cette indignation quotidienne contre les éphémères et l'écriture de ses œuvres morales, qui conservent leur valeur à la fois pour le passé et pour l'avenir ? J'écris cette introduction parce que j'ai le sentiment d'avoir une expérience commune avec mon ami Saramangou, c'est que d'une part j'écris des livres et d'autre part je traite de critique morale dans un hebdomadaire. Parce que le deuxième type d'écriture est plus clair et plus populaire que l'autre, beaucoup m'ont de temps en temps demandé si je traduisais en courts textes journalistiques les réflexions plus larges que je mettais dans mes livres plus volumineux. Non, je réponds, l'expérience m'apprend (mais je crois que c'est la même chose pour quiconque dans une situation similaire) que c'est l'explosion de colère, l'humeur satirique, la critique intense qui fournira ensuite matière à un essai plus large ou à une réflexion narrative. C'est cette écriture quotidienne qui inspire les œuvres les plus ambitieuses, et non l'inverse, une sorte de morale poétique (et parfois pire que cela même si cela semble peu probable).

Mais ce professeur des Philippines et des libellules est-il si en colère après tout ? J'ai le sentiment qu'il n'est pas seulement concerné par le monde qu'il déteste. mais aussi avec les gens qu'il aime : voici donc les tendres textes que Pessoa (le sang portugais ne devient pas eau) ou Amanda in Fuentes, Federico Major, Chico Buarque de Hollanda, combien cet auteur n'envie pas ses confrères et sait comment tissent des miniatures délicates et tendres de leur personnalité.

Sans parler (et c'est le retour aux grands thèmes de sa littérature) des cas où il passe de l'analyse de la vie quotidienne aux grands problèmes métaphysiques, à la réalité et aux phénomènes, à la nature de l'espoir, à la façon dont les choses sont pas comme nous les voyons. Puis le philosophe-narrateur saramagu revient sur scène, non plus fâché, mais pensif et incertain.

Mais il ne nous déçoit pas même lorsqu'il devient une bête. Même alors, elle est sympathique.

 

////////////////////////////////////////

 

Uberto Echo skrev inledningen tillboken "The notebook" av Jose Saramagos som släpptes i Grekland i mars 2010

Obotligt arg och öm

Översatt av Antaios Chrysostomidis

Den här Saramago är en konstig person. Han är åttiosju år gammal, med några (säger han) allvarliga hälsoproblem, han har vunnit Nobelpriset, en utmärkelse som skulle tillåta honom att inte längre producera något, eftersom han redan har säkrat sin entré till Pantheon (den svåra Harold Bloom beskrev honom som "den mest begåvade romanförfattaren som fortfarande lever ... en av de sista titanerna i en utrotningshotad litterär genre"), och Nato som börjar skriva på en webbplats som attackerar mer eller mindre över hela världen, vilket orsakar krig och förbannelser från många sidor -oftast inte för att han säger saker han inte borde säga, utan för att han inte slösar bort sin tid på att räkna sina ord - och det kanske var just hans syfte.

Men hur, han? Den som alltid tar hand om skiljetecken så mycket att han försvinner den, den som i sin moral- och samhällskritik aldrig fångar problemet vid hornen, utan förpassar det på ett poetiskt sätt på det imaginära och det allegoriskas nivå, så att hans läsare (även om man misstänker att de te fabula narratur) kan behöva sätta något av sig själv för att förstå syftet med allegorin, den som - som i "om blindhet" - färdas läsaren i en galaktisk dimma i som inte ens huvudnamnen ger de en igenkännbar position, den som i "Om upplysning" gör ett specifikt politiskt val utifrån en gåtfull vit röst?

Så den här fantasifulla och metaforiska författaren kommer att säga nonchalans att Bush "kanske är den yngste av dem alla. Måttlig intelligens, avgrundsdjup okunskap, verbala uttryck förvirrade och ständigt distraherade, med en oemotståndlig tendens till rent nonsens", en cowboy som förväxlar världen med en flock oxar och vi vet inte om han ens kan tänka (i ädel mening) av ordet ) eller om han bara är en dåligt programmerad robot som ständigt förvirrar och förvirrar budskapen han bär inuti, en framstående lögnare, den främsta av alla de lögnare som har applåderat och tjänat honom de senaste åren?

Och använder denna sofistikerade liknelsevävare ord som inte lämnar något utrymme för tvivel när han beskriver ägaren till förlaget som ger ut hans böcker? Och detta ateistiska manifest, enligt vilket Gud "är universums tystnad och människan ropet som ger mening åt denna tystnad", som för Gud tillbaka till scenen bara för att undra vad Ratzinger tycker; En som som aktiv (fortfarande envis) kommunist inte tvekar att skrika att "vänstern har ingen aning om vem världen befinner sig i", samtidigt som han klagar på att inget kommunistiskt parti, med början i det som det är, en medlem, har kommit ut på vallarna för att motsätta sig honom? Och han riskerar att bli anklagad för att vara antisemit för att ha kritiserat den israeliska regeringen, glömmer, i samband med hans stöd för den palestinska saken att komma ihåg - som en balanserad analys skulle vilja - att det finns de som förnekar Israels rätt att existera? Men ingen tar med i beräkningen att Saramago, när han talar om Israel, tänker på Jahve, den "hämndlystne och vilde" Guden, och i denna mening är han inte mer antisemit än anti-mars och säkerligen antikristen, eftersom han strävar efter för varje religion att avsluta sina konton med Gud - som uppenbarligen, som han kallas på de olika språken, inte alls gillar honom.

Och när Gud naturligtvis ogillar dig, har du all anledning att vara arg mot dem som använder honom som rustning. Om han tog hänsyn till alla för- och nackdelar skulle Saramago också veta att det finns sätt och medel att förolämpa. Jag minns (ur minnet) Borges, som brukade nämna (kanske Dr. Johnson, som berättade historien om någon som förolämpade sin motståndare på följande sätt: "Sir, din fru, under förevändning att hon har sin egen bordell, han säljer smugglade tyg. ”Saramagu, å andra sidan, överger artigheten och, mitt i sin besatthet av att dagligen kommentera verkligheten omkring honom, hämnas han för all denna märkliga tvetydighet i hans myter. Faktum är att hans krig inte är riktat mot Gud: när han väl accepterar att "hans evighet är den för ett evigt icke-varande", kunde Saramago inte tala igen. Hans hat är riktat mot religioner (och det är vad de anklagar honom för på många sätt, eftersom alla får förneka Gud, men inte attackera religioner, vilket ifrågasätter sociala strukturer).

En gång, precis efter hans antireligiösa tal, hade jag undrat över Marx berömda definition att religion är folkens opium. Men är det sant att religioner alltid har denna virtus dormitiva? Vid många tillfällen anklagade Saramagu religioner för att hetsa till konflikter: "Religioner, alla religioner utan undantag, kommer aldrig att tjäna till att föra människor samman och försona dem; för ett monstruöst fysiskt och andligt våld, som utgör ett av de mörkaste kapitlen i mänsklighetens historia"( " La Repubblica "20/09/2001) 

 På andra ställen drog Saramago slutsatsen att "om vi alla vore ateister. vi skulle leva i ett fredligare samhälle." Jag är inte säker på att han har rätt, och det verkar som om påven Ratzinger indirekt svarade honom i hans "Spe Salvi"-cirkulär där han hävdade att 1800- och 1900-talets ateism. även om det till en början framstod som en protest mot orättvisorna i världen och världshistorien, så "orsakade det de största grymheterna och kränkningarna av rättvisan". Ratzinger kan ha tänkt på ateisterna Lenin och Stalin, men han glömde att de nazistiska flaggorna hade frasen "GUTT MIT UNS" som betyder "Gud är med oss", att falanger av militära präster välsignade de fascistiska fanorna,

Det är därför jag alltid har trott att religion (på frågan om det var eller var folkets opium) förmodligen var deras kokain. Jag tror att det är Saramagos uppfattning och jag ger honom definitionen - och hans ansvar.

Bloggaren Saramago är arg. Men finns det en klyfta mellan denna dagliga indignation över de efemera och skrivningen av hans moraliska verk, som behåller sitt värde för både det förflutna och framtiden? Jag skriver den här inledningen för att jag känner att jag har en gemensam upplevelse med min vän Saramangou, och det är att jag å ena sidan skriver böcker och å andra sidan sysslar med moralkritik i en veckotidning. Eftersom den andra typen av skrivande är tydligare och mer populär än den andra har många då och då frågat mig om jag till korta journalistiska texter översätter de bredare reflektioner jag lägger ner i mina större böcker. Nej, svarar jag, erfarenheten lär mig (men jag tror att detsamma lär någon i en liknande situation) att det är vredesutbrottet, den satiriska stämningen, den intensiva kritiken som sedan ska ge material för en bredare uppsats eller berättande reflektion. Det är detta dagliga skrivande som inspirerar de mest ambitiösa verken, inte tvärtom, en sorts poetisk moral (och ibland värre än så även om det verkar osannolikt).

Men är denna lärare i Filippinerna och trollsländorna så arg trots allt? Jag har en känsla av att han inte bara bryr sig om den värld han hatar. men också med de människor han älskar: så här är de ömma texterna som Pessoa (portugisiskt blod blir inte vatten) eller Amanda i Fuentes, Federico Major, Chico Buarque de Hollanda, hur mycket den här författaren inte avundas sina kollegor och vet hur man ska göra väva delikata och ömma miniatyrer av deras personlighet.

För att inte tala om (och här är återgången till de stora teman i hans litteratur) i de fall då han övergår från analysen av vardagslivet till de stora metafysiska problemen, till verkligheten och fenomenen, till hoppets natur, till hur saker och ting är. inte som vi ser dem. Sedan återvänder Saramagu-filosofen-berättaren till scenen, inte längre arg, utan eftertänksam och osäker.

Men det gör oss inte besvikna även när det blir ett odjur. Även då är hon sympatisk.

 

//////////////////////////////////////