 |
| Σειρά ΕΛΤΑ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ-Μ. ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ βάσει ξυλογραφίας Γ.Μόσχου |
 |
| για μεγέθυνση ροδάκι να ανοίξει με φακό |
Το κρεμμύδι είναι ένα φυτό πλούσιο σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία και έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες για ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού. Επίσης είναι φυτό χρήσιμο για την διαδικασία της βαφής υφασμάτων αλλά και των αβγών το Πάσχα.
Υλικά (για 3 μερίδες)
6 πατάτες μέτριες
750 γρ τυρί φέτα η ξυνή μυζήθρα
3 αυγά
Λίγο βαλσαμο, αλατι, πιπέρι, βούτυρο ( λέγοντας βάλσαμο εννοεί τον αβάσαρμο - δτυόσμο υποθέτω
εγώ έτσι το ερμηνεύω)
Εκτέλεση
Πλενουμε τις πατάτες και τις βράζουμε ακαθάριστες. Όταν ψηθούν τις ξεφλουδιζουμε κόβουμε ένα κομμάτι από την πιο πλατιά μεριά και ης αδειάζουμε προσεχτικά με κουταλάκι Το υλικό που βγάλαμε από τις πατάτες το λιώνουμε με πιρούνι και το ανακατεύουμε με αυγό. Το μείγμα αυτό θα το χρησιμοποιησουμε για να σκεπάσουμε τις πατάτες αφού τις γεμίσουμε.
Για το γέμισμα χρησιμοποιούμε τυρί φέτα ήξί\η μυζηθρα ανακατεμένη με βάλσαμο και Στο γεμισμα εάν θέλουμε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κιμά ψημένο όπως μας αρεσει.
Αφού γεμίσουμε τις πατάτες τις σκεπάζουμε με το μείγμα που βγάλαμε απο το αδειασμα και τις φτιάχνουμε έτσι ωστε να φαίνονται ολόκληρες.
Τις βουτάμε μετά σε χτυπημένο αυγό και τις τυλίγουμε σε φρυγανιά ή σιμιγδάλι. Τοποθετούμε τις πατάτες σε ταψί και τους βάζουμε στην κορυφή ένα κομματάκι βούτυρο σαν ρεβίθι.
Τις ψήνουμε σε φούρνο μέχρι να ροδίσουν.
Τις σερβίρουμε ζεστές με κρέας ή σκέτες με σάλτσα ντομάτας της αρεσκείας μας.
 |
| φωτο βικιπαίδεια |
Ανέγερση
Η ανέγερση του ναού στη σημερινή του μορφή έγινε το 962, ένα έτος πριν από τη θεμελίωση του πρώτου καθολικού της Μεγίστης Λαύρας. Μαρτυρίες αναφέρουν πως στη θέση του υπήρχε μικρότερος ναός ο οποίος ανοικοδομήθηκε με φροντίδα του μαγίστρου Λέοντος, αδερφού του Νικηφόρου Φωκά ο οποίος και τον κόσμησε με πολλά κειμήλια.
Ο Ναός χτίστηκε από την Καθέδρα των γερόντων το διοικητικό όργανο τότε του όρους, όταν μετέφερε εκεί την έδρα της, η ονομασία πρωτάτο οφείλεται στο όνομα του διοικητή της καθέδρας που ήταν Πρώτος.
Αρχιτεκτονική
Αν και κατά καιρούς ο ναός υπέστη ανακαινήσεις, η αρχιτεκτονική του μορφή δεν άλλαξε. Είναι τρίκλιτη βασιλική άνευ τρούλλου με το κεντρικό της κλίτος υπερυψωμένο ενώ στην ανατολική πλευρά σχηματίζει τρεις ημικυκλικές αψίδες. Τον 19ο αιώνα προστέθηκαν δύο ανοικτοί νάρθηκες, ο ένας στην βόρεια και ο άλλος στην δυτική πλευρά, καθώς και το υπερυψωμένο κωδονοστάσιο βοριοανατολικώς του ναού.
Τοιχογραφίες
 |
| Τρεις Παίδες εν τη Καμίνω, ΒΔ Διάχωρο, Δ τοίχος, 3η ζώνη (~1289-1293) |
Ο ναός φιλοξενεί πασίγνωστες τοιχογραφίες οι οποίες αποδίδονται στον κύριο εκπρόσωπο της μακεδονικής σχολής, Μανουήλ Πανσέληνο. Η χρονικἠ τοποθέτηση της τοιχογράφησης αμφιγνωμείται. Επικρατέστερη στον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο είναι η τοποθέτηση ανάμεσα στα έτη 1289-1293 Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας υπάρχουν μικρές προσθήκες.
.jpg)
Στη διάρκεια της Ιστορίας του νησιού, η Ιερά Μονή υπέστη αρκετές δοκιμασίες, καταστροφές και λεηλασίες από διάφορους εχθρούς. Η Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου της Παληανής βρίσκεται έξω από το Βενεράτο, όπου λίγο πριν το τέλος του χωριού βρίσκετε η παράκαμψη για τη Μονή.
Η Ιερά Μονή Παληανής είναι μια από της αρχαιότερες Μονές της Μεγαλονήσου. Η αρχ'η της κατασκευής της έγινε τον τέταρτο αιώνα σε σημείο όπου στους αρχαίους χρόνους υπήρχε ένας ναός της Αθηνάς. Σε γραπτές πηγές όμως εμφανίζετε από το έτος 668 και αναφέρεται ως Παλαιά Μονή,
Στο σημείο το οποίο βρίσκεται υπήρχε δύσβατο και πυκνότατο δάσος το οποίο κάηκε μετά από μεγάλη πυρκαγιά. Στη προσπάθεια τους οι χωρικοί να σβήσουν τη φωτιά άκουσαν κάποιες φωνές.
Αφού κατάφεραν να σβήσουν τις φλόγες έτρεξαν στο σημείο που ακούστηκαν οι φωνές και βρήκαν στο εσωτερικό μιας βάτου την εικόνα της Θεοτόκου. Ιδιαίτερη ευλογία για την Ιστορική Μονή αποτελεί η "Αγία Μυρτιά", το ιερό αυτό δέντρο, όπου ενθρονίστηκε η θαυματουργός εικόνα της Θεοτόκου.
Σύμφωνα με την παράδοση η Αγία Εικόνα κλείστηκε μέσα στο κορμό του δέντρου που όσο και εάν την μετακινούσαν αυτή επέστρεφε στο ίδιο μέρος αγιάζοντας έτσι όπως λένε οι μοναχές το δέντρο αυτό. Αρκετοί είναι οι πιστοί οι οποίοι μέχρι και σήμερα προσέρχονται για να προσευχηθούν και να προσκυνήσουν στο σημείο αυτό έχοντας αφήσει εκατοντάδες αφιερώματα. Άλλο ένα παράδοξο που θα συναντήσετε είναι ότι θα δείτε διάφορα πουλιά να είναι στα γύρω δέντρα όμως στο συγκεκριμένο, στην «Αγία Μυρτιά" κανένα δε φωλιάζει.
Το μόνο σίγουρο, πηγαίνοντας στη Μονή θα ικανοποιηθείτε από τις προσπάθειες που έχουν κάνει εκεί οι μοναχές έτσι ώστε να είναι το Μοναστήρι όσο γίνεται πιο όμορφο όπως, σίγουρο είναι ακόμη πως δεν πρόκειται να φύγετε από εκεί με άδεια χέρια, χωρίς να σας έχουν κεράσει μια καραμελίτσα ή ένα κομποσκοίνι από μια γιαγιούλα μοναχή που θα συναντήσετε στην είσοδο του Μοναστηριού.
Το Μοναστήρι μπορείτε να το επισκεφτείτε καθημερινά πρωί και απόγευμα και φυσικά την 24η Σεπτεμβρίου όταν πανηγυρίζει.
Είναι ένας από τους κυριότερους Ισπανούς εκπροσώπους της
τέχνης του 20ου αιώνα, συνιδρυτής μαζί με τον Ζωρζ Μπρακ του κυβισμού
και με σημαντική συνεισφορά στη διαμόρφωση και εξέλιξη της μοντέρνας και
σύγχρονης τέχνης.
Αν και ο Πικάσο ήταν πρώτα απ' όλα ζωγράφος
(στην πραγματικότητα θεωρούσε ότι ένας καλλιτέχνης οφείλει να ζωγραφίζει
για να μπορεί να θεωρηθεί αληθινός καλλιτέχνης), εργάστηκε επίσης με
μικρά κεραμικά και χάλκινα γλυπτά, ενώ έγραψε ακόμη και ποιήματα. Ο
ίδιος αυτοπροσδιοριζόταν και ως ποιητής λέγοντας "Je suis aussi un
poète", δηλαδή "είμαι κι εγώ ένας ποιητής". Θεωρείται πως μέσα από τα
ποιήματά του, ο Πικάσο εξέφρασε πιο έντονα την σχέση του με τον
υπερρεαλισμό. Ξεκίνησε τη συγγραφή τους το 1934 και συλλογές αυτών
δημοσιεύτηκαν αργότερα στα περιοδικά Cahiers d' Art (Τετράδια τέχνης)
και La Caceta de Arte.
Το διασημότερο ίσως έργο του Πικάσο
είναι η Γκερνίκα (ή Γκερνίκα, με λατινική απόδοση στα ελληνικά), η
απεικόνιση του Γερμανικού βομβαρδισμού της πόλης της Ισπανίας Γκερνίκα.
Αυτός ο μεγάλος καμβάς περιγράφει την απανθρωπιά, την βιαιότητα και την
απόγνωση του πολέμου. Η διαδικασία της ζωγραφικής του πίνακα αποτυπώθηκε
σε μια σειρά φωτογραφιών από τη διασημότερη ερωμένη του Πικάσσο, την
Dora Maar, μια διακεκριμένη καλλιτέχνιδα.
Η Γκερνίκα έμεινε κρεμασμένη
στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο
Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού
αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην
Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο
Μουσείο ντελ Πράδο. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στην οριστική του θέση
στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε
το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.
Ο Πικάσο ήταν
εξαιρετικά ταλαντούχος ως ζωγράφος και ως σχεδιαστής, ακόμη και για τα
δεδομένα των μεγαλύτερων καλλιτεχνών του κόσμου. Εργάστηκε εξίσου με
ελαιογραφίες, υδατογραφίες, παστέλ, κάρβουνο, μολύβι και μελάνι. Απέδωσε
σύνθετες σκηνές ως απλές γεωμετρικές μορφές στα έργα του Κυβισμού, αλλά
δημιούργησε επίσης και μεγαλοπρεπή ρεαλιστικά πορτραίτα.
Τα σκίτσα του
με μελάνι και μολύβι φίλων του από την εποχή του Κυβισμού και κατόπιν,
εκτιμούνται για την υποτιμημένη οικειότητα τους, και είναι παραδείγματα
των δεξιοτήτων του. Ο Πικάσσο κινήθηκε με ευκολία στις τέχνες παρά την
περιορισμένη ακαδημαϊκή του κατάρτιση (παρακολούθησε μόνο ένα έτος στη
βασιλική ακαδημία της Μαδρίτης). Τα ταλέντα του αυξήθηκαν από μια
αυστηρή αίσθηση καθήκοντος στην εργασία του, που κράτησε μέχρι τα
τελευταία έτη της μακρόχρονης ζωής του. Πέθανε σε ηλικία 92 ετών το 1973
και τάφηκε δίπλα στην σύζυγο του Ζακλίν στον κήπο του κάστρου
Βωβενάργκ, που του ανήκε, στο χωριό Βωβενάργκ της Γαλλίας.
Πάμπλο Πικάσο
 |
| Σειρά ΕΛΤΑ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ - Πρωτάτο βάσει ξυλογραφίας Γ.Μόσχου |
 |
| για μεγέθυνση ροδάκι να ανοίξει με φακό |
Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Παυσίλυπος ἢ Παυσολύπιος, ἔζησε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ παράνομου καὶ ἀσεβοῦς βασιλέως Ἀδριανοῦ (117 – 138 μ.Χ.). Γεννήθηκε στὴ Ρώμη καὶ καταγόταν ἀπὸ εὐγενὴ καὶ πλούσια οἰκογένεια. Ὅταν ἔγινε γνωστὸ ὅτι πιστεύει στὸν Χριστὸ καὶ διδάσκει τὸ Ὄνομά Του, συνελήφθη καὶ ὁδηγήθηκε στὸν βασιλέα. Καὶ ἀφοῦ παρουσιάσθηκε σὲ αὐτόν, ἐρωτήθηκε ἂν ὁμολογεῖ Αὐτὸν ὡς Θεό. Ὁ Ἅγιος μὲ παρρησία κήρυξε Αὐτὸν ὡς ἀληθινὸ Θεὸ καὶ δημιουργὸ τοῦ παντός.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ παραδόθηκε στὸν Ἔπαρχο τῆς Εὐρώπης, ὁ ὁποῖος ἔδωσε ἐντολὴ νὰ τὸν ραβδίσουν τριακόσιες φορὲς χωρὶς ἔλεος. Ὁ Μάρτυς ἀνέχθηκε τὸ βασανιστήριο καὶ ἀρνήθηκε νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Ἐπειδὴ δὲν ὑπάκουσε, δέθηκε καὶ ὁδηγήθηκε πρὸς ἀποκεφαλισμό. Στὸν δρόμο ὅμως, ἀφοῦ ἔσπασε τὰ δεσμά, ξέφυγε ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες καὶ ἔτσι λυτρώθηκε ἀπὸ τὸν μαρτυρικὸ θάνατο. Ἔτσι, ὁ Ἅγιος, ἀφοῦ σώθηκε, στάθηκε σὲ κάποιο τόπο καὶ προσευχήθηκε στὸν Θεό. Ἐκεῖ παρέδωσε τὴν μαρτυρικὴ ψυχή του μὲ ἀγάπη στὸν Κύριο, ἀπολαμβάνοντας στέφανο ἀμάραντο καὶ ζωὴ ἀθάνατη.
Περισσότερα για το Αγιολόγιο της ημέρας
 |
| φωτο βικιπαίδεια |
Καθηγούμενος της Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης Πέτρος Διονυσιάτης.
Η Μοναστική δύναμη της Μονής, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 55 άτομα.
Τοποθεσία
Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου μεταξύ των μονών Γρηγορίου και Αγίου Παύλου. Είναι κτισμένη σε απόκρημνο παραθαλάσσιο βράχο ύψους 80 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, δίπλα στο λεγόμενο «αεροπόταμο», (μεγάλη κατεβασιά), σε μορφή πυργωτού κάστρου.
Ιστορία
Ιδρύθηκε μετά τα μέσα του 14ου αιώνα από τον όσιο Διονύσιο, από την Κορησό Καστοριάς. Την ουσιαστική βοήθεια για την αποπεράτωσή της έδωσε ο Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας, Αλέξιος Γ' Μέγας Κομνηνός. Μετά την άλωση (1453) ευεργέτησαν τη μονή πολλοί ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας.
Κτίρια και κειμήλια
Το Καθολικό της μονής Διονυσίου, τιμώμενο στο όνομα του Γενεσίου του Προδρόμου, οικοδομήθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 16ου αιώνα (1537 - 1547) επί ηγουμενίας Ματθαίου.
Η μονή Διονυσίου έχει δεκατέσσερα παρεκκλήσια. Οι τοιχογραφίες του καθολικού είναι του Τζώρτζη, μαθητή του Θεοφάνη.
Στο Καθολικό της μονής και αριστερά της λιτής βρίσκεται το θολωτό παρεκκλήσιο της Παναγίας του Ακαθίστου, με τοιχογραφίες του ζωγράφου Μακαρίου του 1615, όπου φυλάσσεται η ομώνυμη εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, φτιαγμένη από κηρομαστίχα. Αυτές επιζωγραφήθηκαν το 1890 από τον Μιχαήλ Καισαρέα.
Στον περίβολο της μονής βρίσκονται επτά παρεκκλήσια του Αγίου Nήφωνα, του Αγίου Γεωργίου, των Αρχαγγέλων, του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, με τοιχογραφίες στο νάρθηκα του 1608 των μοναχών Δανιήλ και Μερκουρίου.
Επίσης τα παρεκκλήσια του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου με τοιχογραφίες του 1795.
Τέλος, έξω από τη μονή Διονυσίου βρίσκονται έξι παρεκκλήσια μεταξύ των οποίων, των δώδεκα Αποστόλων και το παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων με τοιχογραφίες του 1627 από τον μοναχό Μερκούριο.
Στο Κοιμητήριο της μονής βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Νήφωνα, μοναχού της μονής, Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης και αργότερα Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης.
Στη Μονή αξιόλογες είναι οι τοιχογραφίες του καθολικού, (1547), καθώς και τις τοιχογραφίες με τις περίφημες παραστάσεις από την Αποκάλυψη που βρίσκονται στον διάδρομο έξω από την τράπεζα όπως και το ιερό σκευοφυλάκιο και την πλούσια ιστορική βιβλιοθήκη της Μονής.
Στο σκευοφυλάκιο φυλάσσεται αρχιερατικός σάκος και επιγονάτιο του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Η μονή Διονυσίου διαθέτει επτά εξαρτηματικά κελιά και το αντιπροσωπείο της στις Καρυές, του Αγίου Στεφάνου.
Τα πέντε από τα επτά κελιά της μονής Διονυσίου βρίσκονται τις Καρυές, μεταξύ των οποίων το κελί Γεννέσιο της Θεοτόκου, στην πλατεία του Πρωτάτου.
Στις παρυφές της πολίχνης των Καρυών βρίσκεται το ιστορικό κελί Ευαγγελισμός της Θεοτόκου του 15ου αιώνα.
Στα κελιά της διαμένουν συνολικά δέκα οκτώ μοναχοί.
Επίσης έχει εξάρτημά της ένα Κάθισμα κοντά στην μονή.
Σε μικρή απόσταση από τη μονή Διονυσίου, βρίσκεται το κάθισμα των Αγίων Αποστόλων, στο οποίο κατοικούσε ο μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο
Περιστέρι στις 11 Δεκεμβρίου 1922, από φτωχή οικογένεια, εργάστηκε
αρχικά ως υδραυλικός και παράλληλα έπαιζε κιθάρα. Ήταν το μικρότερο
παιδί οκταμελούς οικογένειας. Στα Δεκεμβριανά κρυβόταν σε πηγάδι στο
σπίτι του στο Περιστέρι, αργότερα πήγε φαντάρος το 1945 μέχρι το 1947
όπου συμμετείχε στην ορχήστρα της Μακρονήσου με σκοπό την ψυχαγωγία των
αξιωματικών. Ως συνοδός στρατιώτης κρατουμένων, σε μεταγωγή αριστερών το
1948 γνώρισε τον Μίκη Θεοδωράκη με τον οποίο συνεργάστηκε. Το 1967
τραγούδησε τον ύμνο της χούντας μαζί με τη Βίκυ Μοσχολιού παρά τις
έντονες διαμαρτυρίες του Θεοδωράκη για να μην το κάνει.
Έκανε
δύο γάμους και απέκτησε 3 παιδιά. Ο γιος του, Γρηγόρης, που έχει το
όνομα του πατέρα του, έγινε επίσης τραγουδιστής. Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης
απεβίωσε έπειτα από βραχύχρονη περίοδο νοσηλείας, στις 7 Απριλίου 2005
σε ηλικία 82 ετών. βικιπαιδεία
Εκπαιδεύτηκε
αρχικά ως αγιογράφος στην Κρήτη, που αποτελούσε τότε τμήμα της ενετικής
επικράτειας, και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Στην Ιταλία επηρεάστηκε
από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέτο
και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από
τον μανιερισμό. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου έζησε μέχρι το
τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.
Υφολογικά, η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο θεωρείται έκφραση της Βενετικής
σχολής και του μανιερισμού όπως αυτός διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του
16ου αιώνα. Παράλληλα χαρακτηρίζεται από προσωπικά στοιχεία, προϊόντα
της τάσης του για πρωτοτυπία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην
εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους. Η μπαρόκ
τεχνοτροπία που εκτόπισε τον μανιερισμό, αλλά και τα αμέσως
μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα που δεν αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος
του, είχαν ως αποτέλεσμα να αγνοηθεί το έργο του Γκρέκο τους επόμενους
αιώνες. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της
μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της Ανατολικής και Δυτικής
παράδοσης, και το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα
δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους μείζονες ζωγράφους όλων των εποχών.
Ο
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε πιθανότατα το 1541 στον Χάνδακα[ii],
το σημερινό Ηράκλειο της Κρήτης, την εποχή της Βενετοκρατίας. Η
ημερομηνία γέννησης του προκύπτει όχι από κάποιο επίσημο έγγραφο της
εποχής αλλά με βάση μία ιδιόχειρη σημείωση του, σύμφωνα με την οποία το
1606 ήταν 65 ετών. Ο πατέρας του, Γεώργιος Θεοτοκόπουλος, ήταν
φοροσυλλέκτης και έμπορος. Για τη μητέρα του δεν διαθέτουμε πληροφορίες,
ενώ άγνωστη παραμένει και η ταυτότητα μίας ενδεχόμενης πρώτης,
Ελληνίδας συζύγου του. Είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό, τον Μανούσο
Θεοτοκόπουλο (1531-1604 ο οποίος ακολούθησε το επάγγελμα τού πατέρα
τους.
Ο Θεοτοκόπουλος εκπαιδεύτηκε ως αγιογράφος, γεγονός που
πιστοποιείται από ένα δημόσιο έγγραφο του 1563, ενώ θα πρέπει να
μελέτησε από νεαρή ηλικία την αρχαία ελληνική και κλασική γραμματεία,
κρίνοντας από την πλούσια βιβλιοθήκη[iii] που κληροδότησε μετά το θάνατό
του. To όνομα του πρώτου δασκάλου του δεν είναι γνωστό, αν και το όνομα
του Ιωάννη Γριπιώτη (1516-69) έχει προταθεί. Στην Κρήτη, που από το
1211 αποτελούσε μέρος της ενετικής επικράτειας, οι ζωγράφοι και οι
αγιογράφοι συνδύαζαν το βυζαντινό ιδίωμα με τις Δυτικές επιρροές,
φιλοτεχνώντας φορητές κυρίως εικόνες και διαμορφώνοντας τη λεγόμενη
«Κρητική σχολή». Στο Χάνδακα εργάζονταν κατά το 16ο αιώνα περίπου
διακόσιοι ζωγράφοι, οργανωμένοι σε συντεχνίες σύμφωνα με τα ιταλικά
πρότυπα. Ο Θεοτοκόπουλος εξοικειώθηκε από νωρίς με έργα καλλιτεχνών της
Αναγέννησης που κυκλοφορούσαν στη βενετοκρατούμενη Κρήτη και από το 1563
εξασκούσε επίσημα το επάγγελμα του ζωγράφου. Η πληροφορία αυτή
εκμαιεύεται από μία αναφορά στο όνομα του σε επίσημο έγγραφο της εποχής,
στην οποία περιγράφεται ως δάσκαλος (maestro Domenigo) Μία από τις
πρώτες πληροφορίες που διαθέτουμε για κάποιο έργο του προέρχεται επίσης
από άλλο έγγραφο του 1566, σύμφωνα με το οποίο δόθηκε στον Θεοτοκόπουλο
άδεια για να πουλήσει με λαχνό μία εικόνα που εκτιμήθηκε στα 70 δουκάτα,
ποσό ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή και ειδικότερα για έναν νέο
καλλιτέχνη.
Με δεδομένο πως στην εποχή του συνυπήρχαν στην
Κρήτη Ορθόδοξοι και Καθολικοί, παραμένει αμφιλεγόμενο σε ποιο από τα
δόγματα αυτά ανήκε η οικογένειά του. Θεωρείται πιθανότερο πως ήταν
ορθόδοξη, εκδοχή που στηρίζεται σε μελέτες αρχειακών και νομικών
εγγράφων, σύμφωνα με τις οποίες ένας θείος του ήταν ορθόδοξος ιερέας,
ενώ το όνομα τού Δομήνικου Θεοτοκόπουλου δεν καταγράφεται στα αρχεία των
βαφτίσεων της Καθολικής Εκκλησίας στην Κρήτη. Διαφορετικές πηγές κάνουν
επίσης λόγο για πιθανή καταγωγή του από καθολική οικογένεια. Ορισμένοι
μελετητές εκτιμούν πως ο Θεοτοκόπουλος ασπάστηκε αργότερα το καθολικό
δόγμα, λαμβάνοντας υπόψη τη διαθήκη του, στην οποία ανέφερε πως υπήρξε
«πιστός Καθολικός». Η διαθήκη αυτή έχει αμφισβητηθεί, συνυπολογίζοντας
την υποχρέωση του να τη συντάξει σύμφωνα με τις επιταγές της Ιεράς
Εξέτασης.
Με δεδομένο πως η Κρήτη ανήκε στην επικράτεια της
Δημοκρατίας της Βενετίας, ήταν φυσιολογική η εγκατάστασή του στη Βενετία
για τη συνέχιση των σπουδών του. Η ακριβής χρονολογία άφιξής του δεν
είναι γνωστή, ωστόσο εκτιμάται πως εγκατέλειψε την Κρήτη το 1567[iv].
Έζησε στη Βενετία περίπου μέχρι το 1570 επιχειρώντας να ακολουθήσει τα
πρότυπα των καλλιτεχνών που κυριαρχούσαν στη καλλιτεχνική ζωή της πόλης,
μεταξύ αυτών ο Τιτσιάνο και ο Τιντορέττο. Την ίδια περίοδο υιοθέτησε
την τεχνική της ελαιογραφίας, ζωγραφίζοντας πλέον σε μουσαμά και
εγκαταλείποντας το ξύλο. Ένα από τα έργα που αποτυπώνουν τη μετάβαση του
Θεοτοκόπουλου από το βυζαντινό στο Δυτικό ιδίωμα είναι το Τρίπτυχο της
Μοντένα (π. 1560-1565), το οποίο περιλαμβάνει στοιχεία εμφανώς
εμπνευσμένα από τα πρότυπα που κυριαρχούσαν στην Ιταλία, συνυφασμένα με
θέματα επηρεασμένα από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα
Το 1570
βρέθηκε στη Ρώμη, γεγονός που μας αποκαλύπτεται από σχετική επιστολή του
ζωγράφου Τζούλιο Κλόβιο, μέσα από την οποία συστήνει τον Θεοτoκόπουλο
στον προστάτη του, καρδινάλιο Αλεσάντρο Φαρνέζε, περιγράφοντάς τον ως
έναν «νεαρό από τον Χάνδακα, μαθητή του Τιτσιάνο» και «σπάνιο ταλέντο
στη ζωγραφική» Πιθανά προκειμένου να ανταποδώσει την εξυπηρέτηση, ο Ελ
Γκρέκο δημιούργησε μία ημίσωμη προσωπογραφία του Κλόβιο, η οποία
αποτελεί και την παλαιότερη προσωπογραφία του που διασώζεται μέχρι
σήμερα. Στη Ρώμη, ο Θεοτοκόπουλος, όπως και άλλοι διακεκριμένοι
ζωγράφοι, ήρθε αντιμέτωπος με τον σκληρό ανταγωνισμό που επικρατούσε την
εποχή εκείνη, την ίδια στιγμή που δέσποζε η παρουσία του Τιτσιάνο και
εξακολουθούσε να ασκεί επίδραση το έργο του Μιχαήλ Άγγελου, έξι χρόνια
μετά το θάνατό του. Η σχέση τού Γκρέκο με το έργο του τελευταίου
παραμένει αμφιλεγόμενη. Σύμφωνα με μία ανεκδοτολογική αναφορά που δεν
επιβεβαιώνεται, πρότεινε στον πάπα Πίο Ε' να φιλοτεχνήσει πάνω στην
Δευτέρα Παρουσία του Μιχαήλ Άγγελου, έργο με το οποίο είχε διακοσμήσει
την Καπέλα Σιξτίνα.[9] Όταν αργότερα τού ζητήθηκε να εκφέρει την άποψή
του για τον Μιχαήλ Άγγελο, ο Θεοτοκόπουλος απάντησε πως τον θεωρούσε
έναν καλό άνθρωπο, ο οποίος όμως δεν γνώριζε να ζωγραφίζει.[10] Ο
Φρανθίσκο Πατσέκο επίσης αναφέρει δυσμενή σχόλια του Γκρέκο, για τον
Μιχαήλ Άγγελο, κατά τη διάρκεια συνάντησής τους στο Τολέδο, λίγο πριν το
θάνατο του. Από την άλλη πλευρά, η επίδραση που τού άσκησε θεωρείται
δεδομένη. Οι προσωπογραφίες των Τιτσιάνο, Μιχαήλ Άγγελου, Κλόβιο και
Ραφαήλ που φιλοτέχνησε στο έργο Η εκδίωξη των εμπόρων, έχουν ερμηνευτεί
ως επιθυμία του να αποδώσει ένα φόρο τιμής σε αυτούς, αναγνωρίζοντας με
τον τρόπο αυτό την αξία τους. Φαίνεται ωστόσο πως ο Γκρέκο έδειξε
μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο δυναμισμό του Κορέτζιο και την κομψότητα των
έργων του Παρμιτζανίνο.
Στο Παλάτσο Φαρνέζε γνώρισε τον
ουμανιστή βιβλιοθηκάριο του Φαρνέζε, Φούλβιο Ορσίνι, ο οποίος υπήρξε
υποστηρικτής του Γκρέκο και στη συλλογή του βρέθηκαν αργότερα επτά έργα
του. Δουλεύοντας στην υπηρεσία του Αλεσάντρο Φαρνέζε, δεν είχε
σημαντικές ευκαιρίες να αναδείξει το ταλέντο του και ανέλαβε τελικά
λίγες παραγγελίες. Το 1572 αποπέμφθηκε τελικά από το Παλάτσο Φαρνέζε,
γεγονός που πιστοποιείται από μία επιστολή του Θεοτοκόπουλου, με
ημερομηνία 6 Ιουλίου 1572, στην οποία διαμαρτύρεται για την άδικη
εκδίωξή του από το παλάτι. Στις 18 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς,
κατέθεσε αίτηση για να γίνει μέλος της συντεχνίας ζωγράφων του Αγίου
Λουκά, με το όνομα Domenico Greco, αποφασίζοντας προφανώς να ακολουθήσει
σταδιοδρομία ανεξάρτητου και αυτόνομου καλλιτέχνη. Συνολικά, οι πίνακες
που φιλοτέχνησε στην Ιταλία ακολούθησαν τα αναγεννησιακά πρότυπα του
16ου αιώνα στη Βενετία, ειδικότερα σε ότι αφορά την απόδοση του φωτός ή
την έμφαση στο χρώμα, παραμερίζοντας το βυζαντινό ιδίωμα και υιοθετώντας
μία διαφορετική τεχνική και στοιχεία του μανιερισμού
Το 1577
καταγράφεται η παρουσία του Γκρέκο στην Ισπανία, χωρίς να διαθέτουμε
πολλές πληροφορίες για τις δραστηριότητές του την περίοδο 1572-76 στην
Ιταλία. Αρχικά εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη και αργότερα στο Τολέδο, πόλη
που αποτελούσε τότε θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της Ισπανίας, με
περίπου 62.000 κατοίκους το 1571. Εκεί δημιούργησε ορισμένα από τα πιο
γνωστά έργα της ώριμης περιόδου του και γνώρισε την καθιέρωση. Στις
πρώτες παραγγελίες που ανέλαβε ανήκαν τρία ρετάμπλ για την εκκλησία του
Αγίου Δομήνικου και ο πίνακας Ο Διαμερισμός των Ιματίων του Χριστού
(1577-79) που μεταφέρθηκε στο σκευοφυλάκιο του καθεδρικού ναού της
πόλης. Συμμετείχε επίσης στο εικονογραφικό πρόγραμμα για το Ανάκτορο του
Εσκοριάλ, το οποίο υπήρξε ενδεχομένως και ο κύριος λόγος για τον οποίο
εγκαταστάθηκε στην Ισπανία,[13] επιδιώκοντας να κερδίσει την εύνοια του
βασιλιά. Ο Φίλιππος Β' της Ισπανίας επέλεξε αρχικά το ζωγράφο Χουάν
Φερνάντες δε Ναβαρέτε να διακοσμήσει την εκκλησία του Αγίου Λαυρεντίου,
ωστόσο μετά το θάνατό του, ανέθεσε το έργο στον Θεοτοκόπουλο. Εκείνος
ολοκλήρωσε το έργο Το Μαρτύριο του Αγίου Μαυρίκιου (1580-82), το οποίο
όμως δεν ικανοποίησε το βασιλιά, με αποτέλεσμα να μην τοποθετηθεί στην
εκκλησία του Εσκοριάλ, πιθανώς γιατί δεν ήταν συμβατός με το πνεύμα που
επιζητούσε ο ίδιος να κυριαρχεί[v]. Το γεγονός πως δεν κατάφερε να
αποτελέσει μέλος τής βασιλικής αυλής, οδήγησε τελικά στη σύσφιξη των
σχέσεών του με την πόλη του Τολέδου. Ο Παραβιθίνο τόνισε τη στενή σχέση
του με την ισπανική πόλη, σε ένα σονέτο που συνέθεσε το 1614 προς τιμή
τού Θεοτοκόπουλου, όπου αναφέρει πως «ζωή πήρε από την Κρήτη και
χρωστήρες, πιο ωραία πατρίδα βρήκε στο Τολέδο, απ' όπου ξεκινά την
αιωνιότητα να κατακτήσει διά του θανάτου».[16] Εκεί απέκτησε ένα γιο,
τον Χόρχε Μανουέλ (Γεώργιος Εμμανουήλ), με την Χερόνιμα ντε λας Κουέβας
(Doña Jerónima de Las Cuevas) [vi]. Συνεργάστηκε με αρκετούς
παραγγελιοδότες, όπως τον μοναχό και καθηγητή ρητορικής Ορτένσιο Φέλιξ
Παραβιθίνιο (1580-1633), το νομομαθή Χερόνιμο δε Θεβάγιος (1562-1644) ή
τον φίλο του και λόγιο της εποχής Αντόνιο δε Κοβαρούμπιας (1524-1602).
To 1586, ο ιερέας της ενορίας του Αγίου Θωμά, τού ανέθεσε την
παραγγελία για τον πίνακα Η Ταφή του Κόμη Οργκάθ, που συνιστά μέχρι
σήμερα ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του. Στις σημαντικότερες
παραγγελίες που ανέλαβε στο Τολέδο ανήκει επίσης ένα ρετάμπλ που
φιλοτέχνησε για το Ίδρυμα της Doña María de Aragon στη Μαδρίτη, καθώς
και η διακόσμηση του παρεκκλησίου του Αγίου Ιωσήφ (Capilla de San Jose),
που προέβλεπε δύο θρησκευτικές συνθέσεις και δύο γλυπτά των Δαβίδ και
Σολομώντα. Το εργαστήριο του γνώρισε μέγιστη ακμή κατά την περίοδο
1600-1607, ενώ συνεργάτης του υπήρξε από το 1597 και ο γιος του, το
όνομα του οποίου αναφέρεται σε αρκετά έγγραφα της εποχής. Την περίοδο
1603-07, ο Χόρχε Μανουέλ ανέλαβε να φιλοτεχνήσει ορισμένα έργα που
προορίζονταν για το νοσοκομείο Καριδάδ στο Ιγιέσκας, παραγγελία που
οδήγησε τελικά σε μία οικονομική διαμάχη, καθώς οι παραγγελιοδότες δεν
έμειναν ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα. Η τελευταία παραγγελία που
ανέλαβε ο Θεοτοκόπουλος ήταν για το νοσοκομείο Ταβέρα του Τολέδου, για
την οποία συνεργάστηκε με το γιο του. Πέθανε στις 7 Απριλίου του 1614,
πριν ολοκληρώσει το έργο και αρχικά θάφτηκε στην εκκλησία του Αγίου
Δομήνικου στο Τολέδο. Το 1619, ο γιος του μετέφερε το λέιψανό του στην
εκκλησία του Σαν Τορκουάτο, η οποία αργότερα κατεδαφίστηκε με αποτέλεσμα
να χαθεί το φέρετρό του. Στην απογραφή που συνέταξε ο γιος του μετά το
θάνατο τού Γκρέκο, αναφέρονταν 143 ολοκληρωμένοι πίνακες, 45 γύψινα ή
πήλινα προπλάσματα, 150 σχέδια, 30 σχέδια για ρετάμπλ καθώς και 200
χαρακτικά έργα.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%98%CE%B5%CE%BF%CF%84%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82