 |
Σάμιουελ Μπέκετ (φ.ΤΟ ΘΕΜΑ)
|
πηγή : Εφημερίδα ΤΟ ΘΕΜΑ - Ένθετο ΠΡΟΣΩΠΑ 21ος ΑΙΩΝΑΣ έτος 2001
επιμέλεια Μικέλα Χαρτουλάρη
Στην πρώτη πράξη, δύο αλήτες περιμένουν σε έναν αόριστο τόπο κάποιον που δεν εμφανίζεται ποτέ. Στη δεύτερη πράξη, οι ίδιοι αλήτες πάλι τον περιμένουν και δεν έρχεται. Το "Περιμένοντας τον Γκοντό" είναι ένα θεατρικό έργο που έγινε διάσημο επειδή τίποτα δεν συμβαίνει σ'αυτό. Παρών μόνο ως απουσία ο Γκοντό έγινε ο πιο φημισμένος ίσως θεατρικός χαρακτήρας του 20 αιώνα.
Για πολλά χρόνια και ο ίδιος ο συγγραφέας του, προσιτός μόνο στο στενό κύκλο των φίλων του, αρνούμενος να δώσει οποιαδήποτε συνέντευξη, ήταν σχεδόν τόσο μυστηριώδης και παρέμενε αόρατος όσο ο ήρωάς του .
Ο Γκοντό ήταν ο Μπέκετ, μέχρι που το 1978 η πρώτη βιογραφία του (από την Ντέιρντρ Μπαίρ) φώτισε την εικόνα του . Αλλά και πάλι θαμπά , αφού ο νομπελίστας (1969) συγγραφέας δεν της άνοιξε ποτέ τον κόσμο του. ΄Επρεπε να περάσουν επτά χρόνια από τον θάνατό του, το 1989, για να λυθεί το αίνιγμα που λεγόταν Σάμιουελ Μπέκετ.
Τότε κυκλοφόρησε η "Κατάρα της δόξας" του Τζέιμς Νόλσον ενός καθηγητή (και κατοπινού ιδρυτή του αρχείου Μπέκετ στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ) που υπήρξε φίλος του συγγραφέα, είχε πρόσβαση σε όλα τα ντοκουμέντα που τον αφορούσαν και δούλεψε με τη στενή συνεργασία του για τη μοναδική "επίσημη" (αλλά όχι αποστειρωμένη) βιογραφία του: ένα βιβλίο (!) 900 σελίδων που αποκαλύπτει τον άνθρωπο Μπέκετ πίσω από τον συγγραφέα και που διαβάζεται σαν συναρπαστικό μυθιστόρημα. Το βιβλίο αυτό κυκλοφορεί και στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Scripta, σε μετάφραση Γιώργου Ίκαρου Μπαμπασάκη, εικονογραφημένο με εξαίρετες και άγνωστες φωτογραφίες από το περιβάλον του Μπέκετ.
Τα αποκαλυπτήρια του .. Γκοντό
Ο Σάμιουελ Μπέκετ ήταν ο ποιητής του ολίγου, της άρνησης και του αποσπασματικού, εκείνου που δεν λέγεται, εκείνου που δεν συμβαίνει, εκείνου που δεν είναι. Ο ποιητής της απαισιοδοξίας.
Οι χαρακτήρες των έργων των, φτωχοί, μόνοι, τραυματισμένοι, απογυμνωμένοι, περιορισμένοι στα απαραίτητα, ατενίζουν την τραγελαφική κωμωδία της ζωής. το χάος και τα πάθη της. Συχνά δεν γνωρίζουμε τίποτα γι'αυτούς και κάποιες φορές ούτε καν τους βλέπουμε. Είναι μόνο ένα στήθος, ένα στόμα ή μια φωνή.
Ένας από τους φίλους του, ο ζωγράφος Μπραμ Βαν Βέλντε, είπε κάποτε ότι ο Μπέκετ δεν έγραφε ποτέ για κάτι το οποίο δεν είχε ζήσει, εννοώντας με αυτό όχι τις απλοϊκές εξισώσεις ζωής - έργου, αλλά μια επεξεργασία της ζωής του σε βαθύτερο επίπεδο. Αυτό το γεγονός αποτελεί και την αφετηρία της βιογραφίας του Νόλσον, ο οποίος αφηγείται λεπτομερώς διάφορα περιστατικά από τη ζωή του συγγραφέα και παρακολουθεί τα ίχνη τους στο έργο του.
Ιδιαίτερα σημαντική πηγή πληροφοριών για τον Νόλσον είναι τα έξι άγνωστα ημερολόγια του Μπέκετ από τα ταξίδια του στη ναζιστική Γερμανία 1936-37, που ανακαλύφτηκαν από τον ανιψιό του, μετά το θάνατο του συγγραφέα στο κελλάρι του εξοχικού σπιτιού του στο Ussy. Επίσης η τεράστια ιδιωτική αλληλογραφία του Μπέκετ με τους φίλους και εμπίστους του, οι μαρτυρίες τους και φυσικά τα σχόλια του ίδιου του συγγραφέα, που διατρέχουν το βιβλίο, ζωντανεύοντας τη μορφή του μπροστά στον αναγνώστη.
Ο Νόλσον φωτίζει άγνωστες πτυχές της" περίπτωσης Μπέκετ" διαλύοντας τις παρεξηγήσεις που τον συνόδευαν ως το τέλος. Ο Μπέκετ π.χ. είχε συχνά χαρακτηριστεί ως απολιτικός . Όμως όχι μόνο δραστηριοποιήθηκε (και κινδύνεψε) σε μια αντιστασιακή Βρετανική ομάδα, κερδίζοντας γαλλικά παράσημα μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου πολέμου, αλλά και υποστήριξε ποικιλοτρόπως τους κολασμένους της Γής, τα κινήματα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα αντιστασιακά κινήματα στην Αν. Ευρώπη (έδωσε π.χ. τα δικαιώματά του για τους Πολωνούς κρατούμενους), το κίνημα ενάντια στο απαρτχάιντ, διακινδυνεύοντας συχνά να χάσει την άδεια παραμονής του στη Γαλλία.
Ο Μπέκετ αντιμετωπιζόταν επίσης ως μέγας " απαισιόδοξος" απόμακρος και αφοσιωμένος μόνο στο έργο του. Όπως αποκαλύπτεται όμως , όσο περίπλοκος κι αν ήταν, δεν υπήρξε μηδενιστής, απαντούσε με χιούμορ σε ό,τι τον κατέθλιβε, ήταν πιστός και τρυφερός φίλος, ανεκτικός με τους άλλους και κριτικός με τον εαυτό του, εχθρός της δημοσιότητας και της σοβαροφάνειας γενναιόδωρος και στοχασμένος και δεν θέλησε ποτέ να τον βλέπουν σαν άγιο.
Τα ενδιαφέροντά του ήταν πολλά απο τον αθλητισμό ως τη μουσική όμως τώρα μαθαίνουμε πόσο βαθύς γνώστης ήταν της ζωγραφικής και της γλυπτικής. Πέρα όμως από αυτά η αλήθεια είναι ότι ο Μπέκετ έγινε ΜΠΕΚΕΤ όταν κατάφερε, έπειτα από χρόνια αποτυχιών να αλλάξει στάση ζωής να αποβάλει την όποια αλαζονεία των γνώσεών του και να κερδίσει την ταπεινότητα της άγνοιας. Αυτό έγινε μετά τον πόλεμο.
Να αποτυγχάνεις καλύτερα
Γεννημένος τη Μ.Παρασκευή του 1906 σε ένα εύπορο προάστιο του Δουβλίνου, είχε μια παιδική ηλικία απαλλαγμένη από τραύματα παρότι η αγάπη της μητέρας του ήταν μερικές φορές καταπιεστική - εκείνη τον έστειλε για ψυχανάλυση στο Λονδίνο μετά το θάνατο του πατέρα του..
Διακεκριμένος αθλητής στα μαθητικά του χρόνια , έγινε ένας εξαιρετικός φιλόλογος, προσπάθησε να γίνει καθηγητής, αλλά περιφρονούσε τους φοιτητές του και από το 1928 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Εκεί γνώρισε των Τζέημς Τζόυς που έγινε το πρότυπό του και τον βοήθησε να πειστεί πως η μοίρα του είναι η συγγραφή.
Αυτός του δίδαξε τις συγγραφικές αρετές της ακεραιότητας και της υπομονής. Και ο Μπέκετ δεν τον απαρνήθηκε ποτέ. Ας ψυχράνθηκαν μεταξύ τους μετά την ατυχή σχέση του με τη διαταραγμένη κόρη του Τζόυς Λουτσία. Εκείνη την εποχή γράφει, πρόζα κυρίως ( "Μέρφυ", "Μολόυ", "Watt") αλλά παραμένει στην αφάνεια αντιμετωπίζοντας συστηματικά την απόρριψη των εκδοτών. Μέχρι που το 1953 η Παρισινή παράστασή του "Περιμένοντας τον Γκοντό" τον καθιερώνει διεθνώς.
Ο Μπέκετ είναι 47 χρόνων, γράφει απευθείας στα Γαλλικά ήδη από τη λήξη του πολέμου και έχει δίπλα του μια σύντροφο που τον στηρίζει, τη Σούζαν Ντεσεβό Ντιμενίλ. Μια αυστηρή και ψυχρόαιμη γυναίκα, την οποία θα παντρευτεί μυστικά το 1961 και δεν θα εγκαταλείψει ποτέ παρά τις πάμπολλες απιστίες του. Εκείνη ήταν που τον κέρδισε απο την αγκαλιά της Πέγκυ Γκουγκενχάιμ , με την οποία είχε ζήσει μια καυτή εβδομάδα στο κρεββάτι, στα τέλη του 1937.
Όλες οι ερωμένες του παρουσιάζονται άλλωστε στο βιβλίο του Νόλσον, ο οποίος επισημαίνει πως για τον Μπέκετ ο έρωτας χωρίς την αγάπη ήταν "σαν τον καφέ χωρίς το μπράντι". Η επιτυχία του Γκοντό τον κάνει περιζήτητο κυρίως στο θέατρο, όπου ο Μπέκετ απαιτεί να διαλέγει τους ηθοποιούς, να ακολουθούν οι σκηνοθέτες κατά γράμμα τις σκηνικές οδηγίες του, να μήν αλλάζουν λέξη στα κείμενά του, τα οποία μάλιστα επιμένει να μεταφράζει ο ίδιος στα Αγγλικά:
Το "Τέλος του παιχνιδιού", οι "Ευτυχισμένες μέρες", το "Έργο", το "Δίχως" και πολλά άλλα. Ο συγγραφέας βρίσκεται στην Τυνησία με τη γυναίκα του όταν το 1969 του απονέμεται το Νόμπελ. Η πρώτη αντίδραση του ζεύγους είναι " Καταστροφή" . Ωστόσο ο Μπέκετ δεν θέλει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Σάρτρ -και να αρνηθεί το βραβείο - πράγμα που το θεωρεί αγένεια. Αποφασίζει λοιπόν να μην παραστεί στην επίσημη τελετή και να μοιράσει το μεγαλύτερο μέρος του χρηματικού επάθλου εδώ κι εκεί. Μεταξύ των συγχαρητητρίων επιστολών που λαβαίνει, είναι κι εκείνη ενός κ. Ζώρζ Γκοντό απο το Παρίσι, που του ζητά συγνώμη γιατί τον έκανε να περιμένει τόσο πολύ...Ο Μπέκετ σπεύδει να τον ευχαριστήσει για την ετοιμότητά του.
Στα χρόνια που ακολουθούν συνεχίζει να γράφει ακατάπαυστα ("Όχι εγώ", "Τότε που","Νανούρισμα", "Καταστροφή", "Νύχτα και όνειρα", "Τι πού;", "Κακοϊδωμένο", "Κακοειπωμένο" κ.α.) και να πίνει - αν και όχι όπως παλιά- , όμως σταδιακά η υγεία του τον προδίδει. Τα χέρια του έχουν παραμορφωθεί εντελώς και το Δεκέμβριο του 1989, μια Παρασκευή και πάλι, πεθαίνει αφήνοντας ως κληρονόμους του τα δύο ανίψια του από τον αγαπημένο του αδελφό Φράνκ.
Είναι σημαδιακές οι φράσεις που είχε γράψει λίγο καιρό πρίν "Πάντα να προσπαθείς. Πάντα ν'αποτυγχάνεις. Δεν πειράζει. Να προσπαθήσεις ξανά. Ν'αποτύχεις ξανά. Ν'αποτύχεις καλύτερα"
////////////////////////////////////////////////
foinse: Nuachtán AN ÁBHAR - Cuir isteach DAOINE 21ú haois 2001 curtha in eagar ag Michela Hartoulari Sa chéad ghníomh, fanann dhá thramp in áit neamhshonraithe do dhuine nach bhfeictear riamh. Sa dara gníomh, fanann na tramps céanna arís air agus ní thagann sé. Is dráma é Waiting for Godot a bhain cáil amach mar ní tharlaíonn aon rud ann. I láthair na huaire amháin, bhí Godot b'fhéidir an carachtar amharclainne is cáiliúla den 20ú haois.
Le blianta fada anuas bhí an t-údar féin, nach raibh inrochtana ach ag a dhlúthchiorcal cairde, ag diúltú aon agallamh a thabhairt, beagnach chomh mistéireach agus d'fhan sé dofheicthe mar a laoch.
Ba Beckett é Godot go dtí, i 1978, léirigh a chéad bheathaisnéis (le Deirdre Bair) a íomhá. Ach fós doiléir, mar níor oscail an t-údar laureate Nobel (1969) a saol di. B’éigean seacht mbliana ó bhásaigh sé, i 1989, chun réiteach a fháil ar an enigma ar a dtugtar Samuel Beckett.
Ansin tháinig The Curse of Glory le James Knowlson, ollamh (agus níos déanaí bunaitheoir Chartlann Beckett in Ollscoil Léitheoireachta) a bhí ina chara leis an údar, rochtain ar na doiciméid go léir a bhaineann leis, agus d'oibrigh go dlúth leis. ar a bheathaisnéis “oifigiúil” (ach ní steiriúil) uathúil: leabhar (!) 900 leathanach a thaispeánann fear Beckett taobh thiar den údar agus a léann mar úrscéal corraitheach. Tá an leabhar seo foilsithe freisin i nGréigis le foilseacháin Scripta, aistrithe ag Giorgos Ikaros Babasakis, maisithe le grianghraif den scoth agus anaithnid ó thimpeallacht Beckett. The revelations of .. Godot Bhí Samuel Beckett ina fhile don bhig, den diúltachas agus den ilroinnt, den neamhlabhartha, den neamhshaolta, den neamhbheith. file na pessimism.
Déanann na carachtair ina gcuid saothair, bocht, uaigneach, gortaithe, stripped, teoranta do na riachtanais lom, machnamh ar greann ridiculous an tsaoil. a chaos agus paisin. Is minic nach mbíonn aon rud ar eolas againn fúthu agus uaireanta ní fheicimid iad fiú. Níl ann ach cíche, béal nó guth.
Dúirt duine dá chairde, an péintéir Bram Van Velde, uair amháin nár scríobh Beckett riamh faoi rud éigin nár mhair sé, rud a chiallaigh leis na cothromóidí saoil-saothair nach simplí seo, ach mionsaothrú ar a shaol ar leibhéal níos doimhne. Tá an fhíric seo mar thúsphointe freisin i mbeathaisnéis Nolson, a dhéanann cuntas mionsonraithe ar eachtraí éagsúla ó shaol an údair agus a rianaíonn a rian ina shaothar.
Foinse faisnéise an-tábhachtach do Knowlson is ea sé dhialann anaithnid Beckett óna thaistil sa Ghearmáin Naitsíoch 1936-37, a d’aimsigh a nia tar éis bhás an údair i siléar a theach tuaithe in Ussy. Chomh maith leis sin is mór an comhfhreagras príobháideach a rinne Beckett lena chairde agus a rúndiamhra, a gcuid teistiméireachtaí agus ar ndóigh tuairimí an údair féin, a ritheann tríd an leabhar, ag tabhairt a chruth chun beatha os comhair an léitheora.
Léiríonn Knowlson gnéithe anaithnide de "chás Beckett" ag fáil réidh leis na míthuiscintí a bhain leis go dtí an deireadh. Beckett e.g. ba mhinic é mar shaintréith apolitical. Ach ní hamháin go raibh sé gníomhach (agus i mbaol) i ngrúpa friotaíochta na Breataine, a bhuaigh boinn na Fraince tar éis dheireadh an Dara Cogadh Domhanda, ach thacaigh sé freisin ar bhealaí éagsúla na Earthlings, gluaiseachtaí chearta an duine, na gluaiseachtaí friotaíochta i nDeisceart na hEorpa ( thug sé m.sh. a chearta do phríosúnaigh Pholannacha), an ghluaiseacht frith-apartheid, go minic go mbeadh an baol ann go gcaillfeadh sé a chead cónaithe sa Fhrainc.
Caitheadh le Beckett freisin mar dhuine iontach "doirbh" agus é tiomanta dá chuid oibre amháin. Mar a tharla, cé chomh casta is a bhí sé, ní nihilist a bhí ann, d’fhreagair sé le greann gach rud a chuir an-mheas air, ba chara dílis grámhar é, fulangach ar dhaoine eile agus criticiúil air féin, namhaid na poiblíochta agus na dáiríreachta, fial. agus tuisceanach agus níor theastaigh uaidh go bhfeicfí é ina naomh.
Ba mhór an spéis a bhí aige, ó spóirt go ceol, ach anois foghlaimímid cé chomh domhain agus a bhí sé ina shaineolaí ar phéintéireacht agus dealbhóireacht. Ach anuas air sin, is í an fhírinne ná gur tháinig Beckett chun bheith ina BECKETT nuair a d’éirigh leis, tar éis blianta teipthe, a dhearcadh ar an saol a athrú, aon arrogance a chuid eolais a chaitheamh ar shiúl agus uirísle an aineolais a fháil. Bhí sé seo tar éis an chogaidh. Níos fearr a theipeann
Rugadh ar M.Friday 1906 i mbruachbhaile saibhir i mBaile Átha Cliath, bhí óige saor ó thráma aige cé go raibh grá a mháthar leatromach uaireanta - chuir sí go Londain é le haghaidh síocanailís tar éis bhás a athar.
lúthchleasaí iomráiteach a bhí ina mhac léinn, rinneadh foghraí den scoth de, rinne sé iarracht a bheith ina ollamh, ach rinne sé drochmheas ar a chuid mac léinn agus faoi 1928
