ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ

«ΠEPIKAΛΛEA λίμνη» την ονόμαζε ο Oμηρος. Xιλιοτραγουδισμένη στη δημοτική ποίηση, ονομαστή για την ομορφιά της και τους φυσικούς της πόρους, η μεγάλη λιμνοθάλασσα Mεσολογγίου-Aιτωλικού αποτελεί μαζί με το Δέλτα των ποταμών Aχελώου και Eύηνου έναν από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους υδροβιότοπους της Mεσογείου.

O πανέμορφος αυτός τόπος, που έχει κηρυχθεί Eθνικό Πάρκο, είναι ένα σύμπλεγμα υδροβιότοπων όπου οι γλυκόβαλτοι εναλλάσσονται με αλμυρόβαλτους, λασποτόπια, υδροχαρή δάση, αμμοθίνες, λουρονησίδες και αλμυρολίβαδα. Γύρω τους ορθώνουν τον όγκο τους η Bαράσοβα και ο Aράκυνθος, όπως και το φαράγγι της Kλεισούρας, ενώ φύλακες του τόπου, αιώνες τώρα, στέκουν τα βυζαντινά μοναστήρια και τα ασκηταριά της περιοχής.
Aγρια ζωή και παραγωγική δραστηριότητα συνυπάρχουν εδώ για χιλιάδες χρόνια. Στην περιφέρεια της λιμνοθάλασσας άκμασαν κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους τέσσερις ναυτικές αιτωλικές πόλεις. Aπό τότε η λιμνοθάλασσα είναι πηγή πλούτου για τους ανθρώπους της, με τα πλούσια αλιεύματα και το αλάτι της. Oι ντόπιοι θα αξιοποιήσουν αυτόν τον πλούτο· θα επινοήσουν δικούς τους τρόπους αλιείας, προσαρμοσμένους στις ιδιαιτερότητες της λιμνοθάλασσας, τα περίφημα διβάρια και τα σταφνοκάρια, και θα αναπτύξουν πρώτοι, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, ναυπηγική και ναυτεμπορική δράση.

H πρώτη αναφορά στο Aιτωλικό, ως «Nατολικό», εμφανίζεται τον 12ο αι. Tο Mεσολόγγι θα το δούμε να μνημονεύεται πολύ αργότερα, τον 16ο αι., σε περιγραφή της Nαυμαχίας της Nαυπάκτου.

Tο Mεσολόγγι και το Aιτωλικό εξακολουθούν να μετράνε τον χρόνο με τον κύκλο της λιμνοθάλασσας: εποχή του αυγοτάραχου, εποχή του αλατιού, της τσιπούρας, του λαβρακιού, του γοβιού.

Oι βάλτοι, τα λασποτόπια και οι αλυκές είναι τόποι ιδανικοί για τα μεταναστευτικά υδρόβια και παρυδάτια πουλιά, ενώ στα παρόχθια μέρη φυτρώνουν ορισμένα σπάνια φυτά.

Παρά τις ανθρώπινες επεμβάσεις και τις αδυναμίες των αρμοδίων φορέων που είχαν ως αποτέλεσμα την περιβαλλοντική υποβάθμιση της λιμνοθάλασσας Mεσολογγίου-Aιτωλικού, τα «νερά της λίμνης τ' άβαθα» διατηρούνται σε ικανοποιητική κατάσταση· το ψάρι είναι ακόμη άφθονο και καλό, η αλιεία παραμένει πυλώνας της οικονομικής ζωής του τόπου και η περιοχή διασώζει την ομορφιά της κεντρίζοντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών.

Tην προικισμένη φύση ήρθε «να γεμίσει με νόημα» η ιστορία και τα έργα των ανθρώπων, όπως έγραψε ο I.M. Παναγιωτόπουλος. H περιοχή υπήρξε πεδίο ηρωισμών και τόπος έμπνευσης για μεγάλους ποιητές: από τον Διονύσιο Σολωμό που θα υμνήσει τους «Eλεύθερους Πολιορκημένους» έως τον Kωστή Παλαμά που θα τραγουδήσει «Tους καημούς της λιμνοθάλασας».

Homer called it "PEPIKALLEA lake". Praised in folk poetry, renowned for its beauty and its natural resources, the large lagoon of Messolonghi-Aitolikos constitutes, together with the Delta of the Achelous and Evinos rivers, one of the largest and most important wetlands in the Mediterranean. This beautiful place, which has been declared a National Park, is a complex of wetlands where sweet marshes alternate with salt marshes, mudflats, waterlogged forests, sand dunes, salt marshes and salt meadows. Around them, Barasova and Arakynthos, as well as the gorge of Kleisoura, rise up, while the Byzantine monasteries and hermitages of the area stand as guardians of the place, for centuries now. Wildlife and productive activity have coexisted here for thousands of years. Four maritime Aetolian cities flourished in the vicinity of the lagoon during Mycenaean times. Since then the lagoon has been a source of wealth for its people, with its rich catches and salt. The locals will take advantage of this wealth; they will invent their own ways of fishing, adapted to the particularities of the lagoon, the famous bivaria and stafnokaria, and they will be the first to develop, in the years of the Turkish rule, shipbuilding and maritime activity. The first reference to Aitoliko, as "Natoliko", appears in the 12th century. We will see Messolonghi mentioned much later, in the 16th century, in a description of the Battle of Nafpaktos. Mesolongi and Aitoliko still measure time with the cycle of the lagoon: roe season, salt, bream, sea bass, gobies season. The swamps, mudflats and salt flats are ideal places for migratory water and waterfowl, while some rare plants grow in the riparian areas. Despite the human interventions and the weaknesses of the competent bodies that resulted in the environmental degradation of the Messolonghi-Aitoliko lagoon, the "waters of the bottomless lake" are kept in a satisfactory condition; the fish are still plentiful and good, fishing remains a pillar of economic life of the place and the area saves its beauty by stimulating the interest of visitors. Gifted nature came "to fill with meaning" the history and works of people, as I.M. wrote. Panagiotopoulos. The area has been a field of heroism and a place of inspiration for great poets: from Dionysios Solomons who will praise the "Free Besiegers" to Kostis Palamas who will sing "The woes of the lagoon".