26 Ιουνίου 1886...

 





26 Ιουνίου 1886
Ο Ανρί Μουασάν απομονώνει για πρώτη φορά το στοιχείο φθόριο

Ο Φερντινάν Φρεντερίκ Ανρί Μουασάν (Ferdinand Frederick Henri Moissan, 28 Σεπτεμβρίου 1852 – 20 Φεβρουαρίου 1907) ήταν Γάλλος χημικός που τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ Χημείας το 1906 «για τη μελέτη και απομόνωση του στοιχείου φθόριο, και για τον ηλεκτρικό λέβητα που πήρε το όνομά του». Υπήρξε ο πρώτος Γάλλος χημικός στην Ιστορία που τιμήθηκε με το συγκεκριμένο Βραβείο.

Ο Μουασάν γεννήθηκε στο Παρίσι και ήταν γιος του Φρανσίς Φερντινάν Μουασάν, υπαλλήλου εταιρείας σιδηροδρόμων, και μιας ράφτρας, της Ζοζεφίν Αμεραλντίν (Joséphine Améraldine, πατρικό όνομα Mitel)[18]. Το 1864 η οικογένεια μετακόμισε στο Μω, όπου ο γιος πήγε στο γυμνάσιο. Το 1870 άφησε το σχολείο χωρίς τον απαραίτητο βαθμό για να εισαχθεί σε πανεπιστήμιο («grade universitaire»). Αντί γι' αυτό, άρχισε να εργάζεται σε έναν χημικό στο Παρίσι, όπου κατόρθωσε να σώσει έναν άνθρωπο που είχε δηλητηριαστεί με αρσενικό και αποφάσισε να ασχοληθεί με τη χημεία. Μαθήτευσε πρώτα στο εργαστήριο του Εντμόντ Φρεμύ και μετά σε αυτό τού Πιερ Πωλ Ντεεραίν (Pierre Paul Dehérain). Ο Ντεεραίν τον έπεισε να ακολουθήσει ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Ο Μουασάν πέρασε με τη δεύτερη φορά τις εξετάσεις του μπακαλωρεά για να μπει στο Α.Ε.Ι. École pratique des hautes études, το 1874. Στο μεταξύ έγινε φίλος με τον χημικό Αλεξάντρ Λεόν Ετάρ (Alexandre Léon Étard) και τον βοτανολόγο Βάσκ (Vasque).

Ο Ανρί Μουασάν δημοσίευσε την πρώτη του επιστημονική εργασία, για τον μεταβολισμό του διοξειδίου του άνθρακα και του οξυγόνου στα φυτά, με τον Ντεεραίν το 1874. Στη συνέχεια ωστόσο στράφηκε προς την ανόργανη χημεία: Η έρευνά του για τον πυροφορικό σίδηρο έγινε δεκτή με θετικά σχόλια από τους δύο επιφανέστερους Γάλλους ανόργανους χημικούς της εποχής, τους Ντεβίλ και Debray. Μετά την απόκτηση του διδακτορικού του το 1880, Ο Μουασάν δέχθηκε την προφορά μιας θέσεως σε εργαστήριο από τον φίλο του Λαντρέν. Το 1882 νυμφεύθηκε τη Λεονί Λυγκάν (Marie Léonie Lugan) και απέκτησαν ένα γιο το 1885. Εκείνη τη δεκαετία ο Μουασάν επικεντρώθηκε στη χημεία του φθορίου και ειδικότερα στην παραγωγή του ίδιου του φθορίου. Μη έχοντας δικό του εργαστήριο, χρησιμοποιούσε διάφορα εργαστήρια, όπως αυτό του Σαρλ Φριντέλ. Εκεί είχε πρόσβαση σε μία ισχυρή μπαταρία με 90 κύτταρα Μπούνσεν, η οποία του επέτρεψε να παρατηρήσει ένα αέριο που παραγόταν κατά την ηλεκτρόλυση υγρού τριχλωριούχου αρσενικού. Το αέριο απορροφάτο και πάλι από το τριχλωριούχο αρσενικό. Σε μεταγενέστερα πειράματα, η ηλεκτρόλυση υδροφθορίου παρήγαγε φθόριο, στις 26 Ιουνίου 1886. Η Γαλλική Ακαδημία Επιστημών απέστειλε τρεις αντιπροσώπους για να επαληθεύσουν το αποτέλεσμα (τους Μπερτελό, Debray και Φρεμύ), αλλά ο Μουασάν δεν ήταν σε θέση να το αναπαραγάγει, εξαιτίας της ελλείψεως ιχνών φθοριούχου καλίου μέσα στο υδροφθόριο, που ήταν παρόντα κατά τα προηγούμενα πειράματα. Αφού έλυσε το πρόβλημα και απέδειξε την παραγωγή φθορίου αρκετές φορές, ο Μουασάν βραβεύθηκε με 10.000 φράγκα.

Προσωπογραφία του Α. Μουασάν από τον Paul Saïn

Τα επόμενα χρόνια, μέχρι το 1891, οι έρευνές του επικεντρώθηκαν στη μελέτη της χημείας του φθορίου και ανεκάλυψε πολλές χημικές ενώσεις του, όπως το SF6 (μαζί με τον Πωλ Λεμπώ) το 1901. Ακολούθησαν, ως το 1900, οι έρευνές του στην παραγωγή του βορίου και συνθετικών διαμαντιών, καθώς και η εφεύρεση ενός ηλεκτρικού κλιβάνου ικανού να φθάσει θερμοκρασία 3500°C με ηλεκτρικό ρεύμα 2200 αμπέρ στα 80 βολτ. Αυτός ο κλίβανος του επέτρεψε να συνθέσει βορίδια και καρβίδια πολλών στοιχείων, όπως π.χ. το βορίδιο του πυριτίου.

Ο Ανρί Μουασάν υπήρξε καθηγητής της τοξικολογίας στην Ανώτατη Σχολή Φαρμακολογίας (École supérieure de pharmacie), ενώ δίδαξε και στη Σχολή Χημείας των Παρισίων (τη σημερινή «Chimie ParisTech»), καθώς και στη Σχολή Θετικών Επιστημών της Σορβόννης.
ΘάνατοςΟ Ανρί Μουασάν πέθανε αιφνίδια στο Παρίσι σε ηλικία 55 ετών, λίγους μήνες μετά την επιστροφή του από την απονομή του Βραβείου Νόμπελ στη Στοκχόλμη. Ο θάνατός του αποδόθηκε σε οξύ περιστατικό σκωληκοειδίτιδας. Η σορός του αναπαύεται στο Κοιμητήριο Περ Λασαίζ, στο Παρίσι.