Βαφές
Πριν την εμφάνιση των χημικών χρωστικών, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν επί αιώνες φυτικές βαφές. Τις εγκατέλειψαν, όμως, πρόθυμα, γιατί δεν είχαν βρει τρόπο να τις σταθεροποιούν τελείως, ενώ, από την άλλη μεριά, στο εμπόριο έβρισκαν πλέον έτοιμα έγχρωμα υφάσματα, σε τεράστια ποικιλία χρωμάτων, που δεν ξέβαφαν στοίχιζαν φθηνότερα αφού η παραγωγή των χρωμάτων και η διαδικασία βαφής κόστιζαν λιγότερο. Έτσι απλοποιήθηκε μεν η διαδικασία της βαφής αλλά δεν έλειψαν κάποιες παρεπόμενες αρνητικές επιπτώσεις: χάθηκε μια παραδοσιακή τέχνη, τα πολύ έντονα νέα χρώματα χαρακτηρίστηκαν «ψεύτικα», ενώ μερικές βαφές προκάλεσαν και σοβαρές αλλεργίες.
Τα βαμμένα με φυσικά χρώματα υφάσματα ξεχωρίζουν με την πρώτη ματιά. Η απόχρωση και η λάμψη τους είναι απαλότερες και πιο λεπτές, σε σχέση με τα υφάσματα που έχουν βαφεί με συνθετικά χρώματα.
Σχεδόν όλα τα βότανα περιέχουν χρωστικές ουσίες, όμως μόνο όσα τις -περιέχουν σε μεγάλη ποσότητα είναι κατάλληλα για το βάψιμο υφασμάτων.
Προεργασία
Αρχίστε, βάφοντας ακατέργαστο μαλλί, γιατί είναι πιο εύκολο από τα υφάσματα. Αν θελήσετε πιο σκούρο χρώμα , επαναλαμβάνετε απλώς τη διαδικασία .
Η διαδικασία τής βαφής δεν είναι δύσκολη, πρέπει όμως προσέξετε να μη λερωθείτε κσι να μη λερώσετε το χώρο όπου δουλεύετε. Καλύτερα, λοιπόν, να δουλέψετε στο ύπαιθρο, σε μια αποθήκη ή αν υπάρχει - στο πλυσταριό. Θα χρειαστείτε μια μεγάλη κατσαρόλα, μια επισμαλτωμένη λεκάνη και ένα επίσης επισμαλτωμένο μπολ, ξύλινες τσιμπίδες, μεγάλες ξύλινες κουτάλες (για το ανακάτεμα), θερμόμετρο νερού, ζυγαριά και λαστιχένια γάντια.
Τα στερεωτικά των χρωμάτων είναι τοξικά, προσέξτε λοιπόν να τα κρατήσετε μακριά από -τα παιδιά και τα ζώα του σπιτιού. Στερεωτικά υπάρχουν αρκετά εμείς αναφέρουμε ενδεικτιικά το θειικό καλιοαργίλιο -- γνωστό ως alum-, που εμπλουτίζεται με τρυγία, ώστε να γίνει ομοιόμορφο το βάψιμο και το χρώμα. Πριν από το βάψιμο, πρέπει να δέσετε τα κουβάρια του ακατέργαστου μαλλιού με χαλαρούς κόμπους. Μετά, το πλένετε σε καυτό σαπουνόνερο, για να φύγει το λίπος. Ξεβγάζετε αρκετές φορές με καυτό νερό, για να μη μαζέψει αργότερα το μαλλί.
Μετά, το βράζετε με κάποιο σταθεροποιητικό χρώματος, για να μην ξεθωριάζει με το πλύσιμο. Αν χρησιμοποιήσετε alum, διαλύστε 120 γραμμ. από αυτό, μαζί με 50 γραμμ. τρυγίας σε μια κατσαρόλα με κρύο νερό, βάλτε μέσα μισό κιλό μαλλί, βράστε το μια ώρα και μετά στραγγίστε το.
Βαφικά βότανα
Τα βαφικά βότανα μπορείτε να τα μαζεψετε μόνοι σας, όταν είναι τρυφερά, προτού αρχίσουν να μαραίνονται. Οι ρίζες μαζεύονται το φθινόπωρο. Τα αποξηραίνετε με προσοχή, για να τα χρησιμοποιήσετε αργότερα.
Βαφικά βότανα υπάρχουν πολλά, και το καθένα από αυτά δίνει το δικό του χαρακτηριστικό χρώμα στο μαλλί. Θα χρειαστείτε αρκετά μεγάλη ποσότητα. Αναφέρουμε τον κρόκο, που δίνει πορφυρό χρώμα, τις φλούδες των καρυδιών (ανοιχτό καφετί, χωρίς την προσθήκη σταθεροποιητικού), το ρείκι (μπεζ, με σταθεροποιητικό alum), το σενέκιο και το τανάτσετο (κίτρινο, με σταθεροποιητικό αlum), Τα κουκουνάρια του πεύκου (πορτοκαλοκίτρινο, με σταθεροποιητικό alum), το κρεμμύδι (χρυσοκαφετί, με αΙum) και τη φτέρη: τα νεαρά βλαστάρια της δίνουν κιτρινοπράσυνο χρώμα, ενώ οι ρίζες της πορτοκαλοκίτρινο (με σταθεροποιητικό alum).
Το βάψιμο
Αρχίστε λοιπόν να βάφετε το προετοιμασμένο μαλλί. Πάρτε μισό κιλό μαλλί και μισό κιλό από το βαφικό βότανο της επιλογής σας. Γεμίστε τα τρία τέταρτα της κατσαρόλας με κρύο νερό, ρίξτε μέσα τα αποξηραμένα βότανα και το μαλλί και βάλτε την κατσαρόλα στη φωτιά. Μόλις πάρει βράση, χαμηλώστε τη φωτιά και σιγοβράστε για μια ώρα, ανακατεύοντας πού και πού.
Κατεβάστε την κατσαρόλα από τη φωτιά. Αν θέλετε πιο σκούρο το χρώμα, αφήστε το μαλλί στην κατσαρόλα μέχρι να το πετύχετε, Βγάλτε το μαλλί με τις τσιμπίδες, στραγγίξτε απαλά και ξεπλύντε το με νερό στην ίδια θερμοκρασία, για να μη μαζέψει-
Στεγνώστε τα κουβάρια κρεμώντας τα σε σκοινί. Αν βάλετε ένα βάρος στην άκρη τους, θα αποφύγετε τους κόμπους.
ΦΥΤΙΚΕΣ ΒΑΦΕΣ
Σαμπούκος
(Sambucus nigra)
Καρποί — Μπλε, πορφυρό
Σαμπούκος
(Sambuclls nigra)
Φύλλα - Πράσινο
Φτέρη
(Pteris aquilina)
Βλαστάρια — Κίτρινο, πράσινο
Σενέκιο
(Senecio jacobaea)
Σύνολο φυτού — Κίτρινο
Τανάτσετο
(Tanacetum vulgare)
Λουλούδια — Κίτρινο
Πεύκο (Ρinuς sylvestris)
Κουκουνάρια— Κίτρινο/πορτοκαλί
(με στερεωτικό alum)
Φτέρη
(Pteris aquilina)
Ρίζες Κίτρινο/πορτοκαλί
Κρεμμύδι
(Allium cepa)
Φλούδες - Καφετί / χρυσό
Καρυδιά
(Juglans regia)
Κέλυφος καρπών Καφέ / ροζ
Πεύκο (Ρίnuς sylveslris)
Κουκουνάρια— Καφέ
(με στερεωτικό σίδηρο)
Πηγή : Τα βότανα στη ζωή μας (ένθετο φυλλάδιο για τα βότανα)
